Mansur Baba Türbesi

Doğal ve Kültürel Miras Türbe

Elazığ’ın Harput ilçesinde, Camikebir Mahallesi’nde yer almaktadır. Harput’un kuzeydoğusunda bulunan Buzluk Kayalıkları olarak adlandırılan Ankuzu Kayalığı'nın tepesine konuşlandırılmıştır. XIII. yüzyılda inşa edilen yapı tamamen yıkıldı ve Nurettin Ardıçoğlu’nun başkanlığını yaptığı kazı sonucunda ortaya çıkarılmıştır. Yapının planı incelendiğinde Anadolu Selçuklu türbe mimarisine uygun olarak sekizgen planlı ve iki bölümlü olarak tasarlanmıştır. Sekizgen kaide üzerinde sekizgen bir gövde yer almaktadır. Yapının çift çidarlı üst örtüsü içten tonoz, dıştan kubbe ile kapatılmıştır. Kubbeye geçiş tromplarla sağlanmıştır. Kubbenin üzeri çamurla sıvanan tuğla malzemeden inşa edilmiştir. Bazı kaynaklarda yapının üst örtüsünün pramidal külah ile kapatıldığı söyleniyor. Ziyaretgâh kısmına merdivenle çıkılıyor. Giriş açıklığı basık kemerli olarak tasarlanmıştır. Giriş açıklığındaki bu basık kemerde siyah renkli taşlar kullanıldı, kapı sövesinde ise beyaz renkli taşlar kullanılmıştır. İnşa malzemesi olarak moloz taş kullanılmıştır. Moloz taş malzemenin üzeri kesme taş malzeme ile kaplanmıştır. Doğu ve kuzey yönde içe doğru şevli üç adet mazgal pencere bulunmakta ve yapının aydınlığı bu pencereler ile sağlanmaktadır. Yapının içerisinde Mansur Baba’ya, eşine ve iki çocuğuna ait sandukası da bulunmaktadır.

Yapı, kazılar sonucunda asli planı ortaya çıkarıldıktan sonra yeniden inşa edilmiştir. Süsleme açısından herhangi bir bilgiye ulaşılamayan yapının kalıntıları incelendiğinde sade olarak tasarlandığı düşünülmektedir. 1973 yılında yapıyı inceleyen araştırmacı Orhan Cezmi Tuncer, yapının o tarihte su basmanına kadar yıkıldığını ve yıkıldığından dolayı yeniden moloz duvar inşa edildiğini belirtmektedir. Ayrıca yapının içinin toprak dolu olduğunu ve üst örtüsünün de kubbe ile kapatıldığı bilgisini aktarmaktadır. Bundan yola çıkarak yapının pramidal külah ile değil kubbe ile kapatıldığı anlaşılmaktadır. Bu dönemde yapının doğu ve güneydoğu duvarlarının ilk inşa edildiği halini muhafaza edebildiği de anlaşılmıştır. Yapı 1970’li yıllardan sonra yapılan kazı ve restorasyon çalışmaları sonucunda tamamen yenilenmiştir. Asli haline uygun olarak tamamlanan türbe günümüzde ziyarete açıktır.

Yararlanılan Kaynaklar

Ardıçoğlu, N. ve Memişoğlu, F. (1965). Harput-Elazığ Rehberi, Yeni Fırat Dergisi, 25: 6; Özmen Afifi Nuri, (1965). Harput’ta Türk Mimari Eserleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Tuncer, O. C. (1986). Anadolu Kümbetleri 1. Selçuklu Dönemi. Ankara: Güven Matbaası.