Makedonya Mutfağı

Gastronomi Dünya Mutfağı

Balkan mutfağı olarak sınıflandırılan mutfak, Akdeniz ve OrtaDoğu’nun etkilerini yansıtmaktadır. Makedonya verimli toprakları sayesinde, mutfak bakımından zengin bir çeşitliliğe sahip olup, ılık iklimi ile çeşitli sebzeler, otlar, meyveler ve şarap üretimi açısından oldukça uygundur. Makedonya mutfağı, süt ürünleri, şarapları ve meyve brandy’si (rakija) gibi yerel alkollü içeceklerin çeşitliliği ve kalitesi ile dikkat çekmektedir. Makedonya şarapları ağırlıklı olarak (şarapların 3/2’si) tikves üzümünden üretilmektedir. Makedonya mutfağı özellikle ekmekleriyle ön planda olup, çeşitli şekillerde hazırlanan ekmeklerin en bilineni mısır unuyla hazırlanan ekmeklerdir. Kreplerin aralarına peynir konularak tepsiye dizilmesiyle hazırlanan börekleri de mutfak kültürünün önemli bir parçasıdır. Kuzu eti ve tereyağı kullanımının çok yaygın olduğu mutfakta baharatların kullanıldığı söylenemez. Pilavlarda ve et yemeklerinde üzüm, ayva, kuru kayısı ve portakal gibi meyveler kullanılmaktadır.

Osmanlı egemenliğinde 542 yıl kalan Makedonya, bu kültürün izlerini mutfak kültüründe taşımaktadır. Pek çok yemeğin adı ve içeriği de neredeyse Türkçe’dir. Bunlardan bazıları şu şekilde verilebilir: Burek (börek), çifte-küfte (köfte), çobanska salata (çoban salata), elbesankska tava (elbasan tava), fistik (fıstık), guveç (güveç), havla (helva), kaysiya (kayısı), kevapçina (kebap), lamacun (lahmacun), musaka (musakka), ormanski kevap (orman kebabı), papaz yahniya (papaz yahnisi), paşin kufte (paşa köftesi), pire (püre), pita (pide), revaniya (revani), salata od marul (marul salatası), sultanski biftek (sultan bifteği), sütliyaş (sütlaç), şeriye (şehriye), tarana (tarhana), turli (türlü), turşiya-turşi (turşu), urma (hurma), vişna (vişne), yaniya (yahni), turski çay-turk çay (Türk çayı-demleme çay), tursko kafe-kafe turke (Türk kahvesi). Bunlar arasında yer alan yemekler Makedonya mutfağında önde gelen ve tüketilen Türk mutfağı yemekleridir.

Evliya Çelebi, seyahatnamesinde Makedonları ağzının tadına çok düşkün insanlar olarak tanımlarken, ülkenin özellikle kuzu kebabını ve balıklarını övmektedir. Ülkedeki Ohri Gölü’nde son derece lezzetli ve levrek iriliğinde olan alabalıklar bulunmaktadır. Makedon mutfağı süt ürünleri açısından da zengin bir mutfak olup, sirenje (sirene) adını verdikleri beyaz peynir, kaşkaval peyniri ve tütsülenmiş peynir çeşitleri ilk akla gelenler arasında yer almaktadır. Makedonyalılar dana, domuz ve kuzu etinin yanı sıra kaz, tavuk ve ördek gibi kanatlıları da yaygın olarak üretir ve tüketirler. Etler yemeklik kullanımın yanında genellikle tütsülenerek, kurutularak ve farklı işlemlerden geçirilerek tüketilmektedir. Çorbaların kahvaltıda popüler olduğu Makedonya mutfağında genellikle; teleska corba (dana yahni), ribna çorba (balık güveç) veya ckembe corba (işkembe çorbası) taze ekmek ile servis edilmektedir. Kökeni çobanların hayvan otlatırken yedikleri iri taneli et çorbası olan gulyás, tortilla ekmekleri arasında mantarlı ve peynirli iç harcıyla hazırlanan mantarlı guaedilla, acılı tavuk yemeği olan paprikás csirke, balık çorbası olan halászlé, kiraz çorbası, dobos ile baca keki ve tirlece tatlısı Makedonya mutfağının öne çıkan yemeklerinden bazılarıdır.

Yararlanılan Kaynaklar

Altaş, A. (2018). Güney Avrupa Mutfağı. İçinde; M. Sarıışık (Editör), Uluslararası Gastronomi (Temel Özellikler – Örnek Menüler ve Reçeteler) (ss.183-244). Ankara: Detay Yayıncılık; Biljarovska, M. (2018). Македонска Кујна – Како Да Научиш Да Ја Сакаш Културата, https://mic.org.rs/otvorena-televizija/otv-prilep/item/891-dj-ns-u-n-dj-n-uci-dj-s-ul-ur, (Erişim tarihi: 23. 12. 2019); Kaan, A. (2017). Bilmeniz ve Sevmeniz Gereken 20 Macar Yemeği, https://www.mynet.com/bilmeniz-ve-sevmeniz-gereken-20-macar-yemegi-1039264-myyemek, (Erişim tarihi: 22. 12. 2019); Tapshanov, D. (2019). What to Eat in Macedonia?, https://eatsleepwander.com/what-to-eat-in-macedonia/, (Erişim tarihi: 23. 12. 2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Macedonıan Cuisine (2019). Welcome to Macedonıan Cuisine, http://www.macedoniancuisine.com/p/blog-page.html, (Erişim tarihi: 22.12.2019). Gastromanya. (2016). Makedon Mutfağı Hakkında Genel Bilgiler, https://gastromanya.com/makedon-mutfagi-hakkinda-genel-bilgiler/, (Erişim tarihi: 21.12.2019).