İzzet Paşa Camii

Doğal ve Kültürel Miras Cami

Elazığ’ın kent merkezinde bulunan yapı, İzzet Paşa Mahallesi’nde, İzzet Paşa Caddesi üzerinde yer almaktadır. Erzincanlı olan Hacı İzzet Paşa, babasının kaymakam olarak görev yaptığı Girit’in Resmo kasabasında 1812 yılında dünyaya gelmiştir. Van, Hakkâri, Cidde, Trablusgarp’ta kaymakamlık yapmış, daha sonra Harput ve Sivas’ta valilik görevinde bulunmuştur.

Hayır yapmayı seven biri olarak tanınan İzzet Paşa, Elazığ’da İzzet Paşa Camii’nin bulunduğu arsayı satın alarak 1866 yılında buraya kerpiç malzemeden bir cami inşa ettirmiştir. Cami o dönemde ortalama 400-500 kişi alabilecek kapasite de yapılmıştır. Caminin ilk yapıldığı dönemde kubbesi bulunmuyordu. Yapı bu hali ile 101 yıl ayakta kalarak halka dini ibadetlerini karşılaması için hizmet etmiştir. Caminin 101. yılının sonunda tavanı çöktüğü için artık ihtiyacı karşılayamadığı ve inşasında kullanılan malzemenin oldukça eski teknikler kullanılarak yapılması gerekçesinden dolayı kerpiç duvarlar yıkılarak yerine betonarme ve çelik donatı sistemi kullanılarak daha büyük bir cami inşa edilmiştir. Yeni inşa edilecek olan yapının kubbeli ve son derece özenli bir tezyinat ile yapılması fikrini o dönemde camide imamlık yapan Hasan Gül ortaya koymuştur. Böylece 1967 yılında İzzet Paşa Camii Yaptırma ve Yaşatma Derneği kurulmuş, cüzi bir miktardaki para ile ilk yapının beden duvarları tamamen yıkılmıştır. Caminin 1967 yılının Ekim ayında yeni yapının ilk temelleri atılmış, 1972 yılında ise yapının inşaatı tamamlanmıştır. Cami kompleks bir yapı olarak tasarlanmış, altında 46 adet dükkan, kütüphane, konferans salonu, gusülhane, sıhhi banyo, abdest alma yerleri ve tuvaletler bulunmaktadır. Yapıya belediyeden satın alınan arsa üzerine inşa edilen sekiz adet dükkân, bu camiye gelir getirmesi amacıyla vakfedilmiştir. Yapıya daha sonradan altı kişilik morg da ilave edilmiştir.

Cami, kare bir plana sahip olup üst örtüsü ortada dört adet ayak üzerine oturan büyük bir kubbe, kenarlarında ise 25 adet küçük kubbe ile kapatılmıştır. Kubbelerde yer alan pencereler Osmanlı sanatında kullanıldığı revzen-i menkuş (renkli alçı şebekeler) ile kapatılmıştır. Cami içerisindeki bütün kolonlar kahverengi Elazığ mermeri ile kaplanmıştır. Mihrap, yapının güney cephesinin ortasında yer almaktadır. Minber ve vaaz kürsü de mermer malzemeden tasarlanmıştır. Bu yeni caminin harim kısmına girişi sağlayan beş adet kapısı bulunmaktadır. Kapılar, önlerinde yer alan revaka açılmakta, bu revakın üzeri de kubbe ile örtülüdür. Minaresi iki şerefeli olarak tasarlanmıştır. Ayrıca yapının minaresi asansörlü olarak tasarlanmıştır. Camide mermerden yapılan bir şadırvan da bulunmaktadır. Bu yeni yapılan cami malzeme ve tezyinat açısından Osmanlı klasik dönem camilerini andırmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Baykar, T. (2010). İzzet Paşa Vakfı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi; Heyet. (1997). Elazığ İzzetpasa Vakfı, Tanıtım Kitabı. Elazığ: Çağ Ofset Basımevi.