İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kulesi Anıt Müzesi

(Beyazıt, İstanbul, 2013 - )

İstanbul’un Beyazıt bölgesinde İstanbul Üniversitesi rektörlük binası bahçesinde yer alıyor. Serasker Kulesi olarak da biliniyor. Yangın gözlem kulesi olarak yaptırıldı. Kule ilk olarak 1749’da ahşap yapı olarak inşa edildi. 1774’te Cibali Yangını ile birlikte yanan kule ikinci kez ahşap olarak inşa edildi. 1826’da Yeniçeri Ocağı kaldırılırken kule yıkıldı. 1826’da ahşap olarak yeniden inşa edildi. Bu kule de yanarak kül olunca 1828 yılında Sultan II. Mahmut döneminde Senekerim Balyan tarafından şu anki Beyazıt Yangın Kulesi kâgir olarak yapıldı. 1889 yılındaki depremde hasar gören yapı tadilat geçirdi, diğer tadilatlarını ise 1997 ve 2010 yıllarında gördü. Cumhuriyetin ilanına kadar faaliyetini sürdüren kule daha sonra sadece hava tahminleri için kullanıldı. Şu an hava tahminleri ve ziyaretçilere yönelik hizmet veriyor.

Kulenin alt tabanı üstü kesilmiş bir piramit şeklindedir. Bu kaide üzerine yapı yükseliyor. Gövdesi pilastr benzeri eğrisel dilimlerle bölümlendi. İlk inşa edilen kule geniş saçaklıydı. Mevcut yapı sekizgen planlı olarak inşa edildi, 1849’da yuvarlak pencereli üç kat daha eklendi. Yapı Osmanlı Barok üslubunun çizgilerini taşıyor. 1889’da kule üstüne bayrak gönderi ilave edildi. Kule aşağıdan yukarı nöbet, işaret, sepet ve sancak olmak üzere dört kısımdan oluşuyor. Nöbet katı yangın gözetleme memurlarının bulunduğu, işaret katı memurların yangın çıkması halinde işaret verdiği, sepet katı sepetin sarkıtıldığı, sancak katı ise bayrağın bulunduğu kattır. Toplam 256 adet ahşap merdiveni bulunan kulenin yüksekliği 85 metre iken yapılan eklemelerle birlikte 118 metreye ulaştı. Kulenin içinde tonoz etekleri, pencere üzerleri ve araları bitkisel kompozisyonlarla süslendi. Kaidenin doğu yüzünde Keçecizade İzzet Molla’nın tarih manzumesi yer alıyor. Kitabe hattat Yesarizade Mustafa İzzet Efendi tarafından yazıldı. Üst kısmında ise Sultan II. Mahmut’un tuğrası yer alıyor. 23 Haziran 2013 tarihinden itibaren özel müze statüsüyle İstanbul Üniversitesi bünyesinde İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kulesi Anıt Müzesi olarak faaliyetini sürdürmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Bilecik, G. (2018). Ayverdi Haritası’nın Işığında Daire-i Umür-i Askeriye ve Bağlı Yapıları. Turkish Studies. 13(3): 137-161; Ertuğrul, Ö. (2010). Beyazıt Yangın Kulesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı: 54-55; İstanbul Üniversitesi Müze ve Kültür Miraslarının Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezi (2019). Beyazıt Kulesi Anıt Müzesi, https://muzeyum.istanbul.edu.tr/tr/content/muzeler /beyazit-kulesi-anit-muzesi, (Erişim tarihi: 23.07.2019); Koç, H. (2013). Beyazıt Yangın Kulesi, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (Cilt II.). İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayınları: 189; Öztorun, N. K. (2011). Beyazıt Kulesi. 1. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı 11-14 Ekim 2011- ODTÜ-Ankara, http://www.tdmd.org.tr/TR/Genel/15.Oturum/1.TDMSK_098.pdf, (Erişim tarihi: 23.07.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

İstanbul Üniversitesi Müze ve Kültür Miraslarının Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezi (2019). Beyazıt Kulesi Anıt Müzesi, https://muzeyum.istanbul.edu.tr/tr/content/muzeler /beyazit-kulesi-anit-muzesi, (Erişim tarihi: 23.07.2019).