İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi

Müze Etnografya Müzesi

(Sultanahmet, İstanbul, 1983 - )

Sultanahmet Meydanı’nda Hipodrom (At meydanı) alanının batısında İbrahim Paşa Sarayı’ndadır. Müzede Türk ve İslam uygarlıklarına ait eserler sergilenmektedir. Müze, ilk kez 27 Nisan 1914 tarihinde Evkâf-ı İslamiye Müzesi adıyla Süleymaniye Külliyesi imaretler bölümünde kuruldu. 1927 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’na devredilerek Türk ve İslam Eserleri Müzesi adını aldı. Günümüzde müze binası olarak ziyaret edilen İbrahim Paşa Sarayı’nda 1965 yılında onarım başlatıldı, Türk ve İslam Eserleri Müzesi olarak 1983 yılında ziyarete açıldı. İbrahim Paşa Sarayı, Kanuni Sultan Süleyman tarafından onarılarak veziri ve damadı İbrahim Paşa’ya tahsis edildi. 1530 yılında Kanuni Sultan Süleyman, şehzadelerinin sünnet düğünü şenliklerini saraya ait şahnişinden izledi. Müze, son yıllarda gerçekleştirilen restorasyon ve konservasyon çalışmalarının ardından kuruluşunun 100. yılında, 19 Aralık 2014 tarihinde çağdaş müzecilik anlayışıyla düzenlenerek yeniden ziyarete açıldı.

Müze koleksiyonunu İslam sanatının erken devirlerinden XX. yüzyıla uzanan geniş bir zaman aralığına ait değerli eserler oluşturuyor. Müzede yer alan bölümler; Samarra ve Rakka buluntularının sergilendiği İslam Arkeolojisi, Dört Halife (632-661) ve Emevi Dönemi (661-1031), Abbasi Dönemi (750-1258), Artuklular (1101-1409), Eyyubiler (1171-1462), Büyük Selçuklular (1040-1157), Memluklu Dönemi (1250-1517), İlhanlı Dönemi (1256-1353), Timurlu Dönemi (1370-1507), Safevi Dönemi (1501-1722), Kaçar Dönemi (1796-1925), Kutsal Emanetler, Beylikler ve Erken Osmanlı Dönemi (XIV.-XV. yüzyıl), Anadolu Selçukluları (1075-1308), Osmanlı Dönemi (1299/1300-1922) başlıklarıyla ayrılıyor. Bu bölümlerde sergilenen eserler arasında, yazı ve yazma eserlerden Kur’an-ı Kerim’in ilk nüshaları, farklı dönemlere ait elyazması Kur’an-ı Kerimler, fermanlar, Türk sanatının farklı dönemlerine ait Kafkas, Bergama, Gördes, Uşak yörelerinden halı, seccade, kilim örnekleri; Mukaddes Emanetler’den Sakal-ı Şerifler, Kâbe örtüleri, madeni eserlerden şamdan, kandil, Cizre Ulu Camii Kapı kanatları ve kapı tokmağı, ahşap eserler koleksiyonundan sedef ve fildişi kakmalı ahşap muhafazalar ve rahleler; taş ve alçı oyma mezar taşları, kitabeler, sütun başlıkları, heykeller, figürlü kabartma eserler, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait çini, seramik eserler sayılabiliyor.

Etnografya Salonu’nda ise Osmanlı yaşantısına ait günlük yaşama ait canlandırma odaları ile çeşitli eşya, tekstil ve dokumalar, el sanatlarının seçkin eserleri yer alıyor, Karagöz gibi halk kültürüne ait sanatlar tanıtılıyor. Müzede süreli sergiler için ayrı bir bölüm bulunuyor. 2014 yılında müzenin restorasyon çalışmaları sırasında Hipodrom’un bir bölümü gün ışığına çıkarıldı ve bu kalıntılar zemin katında, özgün yerinde ziyarete açıldı. Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Osmanlı döneminde kurulan son müze olup, Türk ve İslam uygarlıklarına ait çok sayıda ve nitelikte koleksiyonu bir arada bulunduran ilk müze olma özelliğini de taşıyor. Müze, 1984 yılında Avrupa Konseyi Yılın Müzesi Yarışması Jüri Özel Ödülü aldı, 1985’te ise UNESCO tarafından çocuklara kültür mirasını sevdirme konusundaki çalışmalarıyla ödüllendirildi.

Yararlanılan Kaynaklar

Çizgen, G. (2011). İstanbul’un 100 Rotası. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları; Önder, M. (1999). Türkiye Müzeleri (Beşinci baskı). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları; Kerametli, C. ve Güvemli, Z. (1974). Türk ve İslam Eserleri Müzesi. İstanbul: Ak Yayınları Sanat Kitapları; Kültür ve Turizm Bakanlığı (2019). Türk ve İslam Eserleri Müzesi, https://muze.gov.tr/s3/MysFileLibrary/IstanbulTurkveIslamEserleriMuzesi-fbba9241-61ba-4bd2-914d-be2eef693a46.pdf, (Erişim tarihi: 10.06.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Baykan, D. (2002). Museum of Turkish and Islamic Arts. İstanbul: Akbank Kültür ve Sanat Yayınları; Kültür ve Turizm Bakanlığı (2019). Türk ve İslam Eserleri Müzesi, https://muze.gov.tr/s3/MysFileLibrary/IstanbulTurkveIslamEserleriMuzesi-fbba9241-61ba-4bd2-914d-be2eef693a46.pdf, (Erişim tarihi: 10.06.2019).