İlk Baskı ve İmzalı Kitaplar Müzesi

Müze Genel Müze Sanat Müzesi Edebiyat Müzesi

(Küçükçekmece, İstanbul, 2022 - )

Kitap, insanın en yakın dostudur. Okuma edimi tek yönlü bir iletişim biçimidir. Kitaplar sayesinde yeni insanlarla tanışırız, onların hayatları hakkında fikir edinir, tecrübelerimize yenilerini ekleriz; daha önce gitmediğimiz, görmediğimiz yerler hakkında bilgi sahibi oluruz. Bu bağlamda her kitap, yeni bir evren, gizemli dünyalara kapı aralamak demektir. Kitaplar sadece bilgi vermekle kalmazlar; aynı zamanda hayatın farklı senaryolarını deneyimletirler, değişik duygulara yelken açmamıza, farklı düşünce ve perspektifler kazanmamıza vesile olurlar. Bu anlamda matbaa için yüzyılların icadı demek yanlış olmayacaktır. Zira matbaa sayesinde çoğaltılan kitap, dergi, gazete vb. basılı materyaller sayesinde bilgiye erişim kolaylaşmış, âdeta yaşamın aynası olmuşlardır. Her ne kadar teknolojinin yoğun bir şekilde hayatımıza entegre olmasıyla matbu ürünler eski önemini yitirmiş gibi görünse de temelde anlatı ve kitaplar, okunma yöntemleri bakımından şekil değiştirerek hüviyetlerini muhafaza etmektedirler. Bu meyanda Küçükçekmece Belediyesi, Cennet Kültür ve Sanat Merkezi’nde faaliyet gösteren İmzalı ve İlk Baskı Kitaplar Müzesi önemli bir ayrıntıya dikkat çekerek büyük bir boşluğu doldurmuştur.

Amacı ve konseptiyle ilk olma özelliği gösteren müze, Küçükçekmece ilçesi sınırlarındaki Cennet Mahallesi’nde faaliyet göstermektedir. Merkezin zemin katının sol tarafında yer alan müze, adım attığınız ilk andan itibaren farklı bir dünyaya girdiğinizi iliklerinize kadar hissettirmektedir. Zira müzenin tanıtım broşüründe de yazıldığı üzere, kitabın oluşumundaki basın-yayın süreçleri ve okur-yazar ilişkilerinin tarihine ışık tutarak bunları arşivlemeyi amaçlamaktadır. Müzede, kitapların kapak tasarımlarını sergilemek üzere yapılan maket tasarımların yanı sıra onların yayım öyküleri, yazarlarının hangi duygu ve düşüncelerle kitapları imzaladığını da belgeleyen eşsiz bir külliyat sunmaktadır. İmza (signature), yazarın karakterini yansıtan işaretlerdendir, sembolik bir göstergedir. Hele ki bu imza, kitabının yazarına aitse eseri kıymeti haiz bir sembole dönüştürmektedir.

Eğrisiyle doğrusuyla, günahıyla sevabıyla bir eserin, yazarının kaleminden çıkan ve fazla müdahil olunmayan ilk baskısı ise çok kıymetlidir. Akademik çalışmalarda da mümkün olduğunca ilk baskı üzerinden çalışmalar yürütülür ki doğrudan yazarının bilinci ve bilinçaltı verileri ortaya çıkarılsın ve doğru okumalar yapılabilsin diye. Bu doğrultuda 188’i imzalı, 198’i ilk baskı olmak üzere 386 kitap bulunan müze, aylar süren çalışma ve emeğin ürünü olarak ziyaretçilerini beklemektedir. Müze, pazartesi günleri hariç, haftanınaltı günü, 10.00-20.00 saatlerinde arasında ücretsiz olarak ziyaret edilebiliyor. İlk baskı ve imzalı kitapların yanı sıra bilhassa kış döneminde muhtelif sergiler de düzenlenen Müzede, şimdilerde, eski Başbakanlarımızdan merhum Bülent Ecevit’in el yazısı Tunç Yalman ile yazıştıkları mektuplar sergilenmektedir. Buradaki kitapların hikâyeleri, yazıldıkları ve yayımlandıkları bağlamın, sosyal ortamın koşullarıyla birlikte öğrenilebilmektedir. Bu kitapların hikâyeleri de Murat Batmankaya tarafından kaleme alınmıştır. Bu hikâyelere bir örnek verecek olursak; Ahmed Arif’in Hasretinden Prangalar Eskittim isimli eserinin ilk baskısı 1968 yılında, Bilgi Yayınevi tarafından basılan kitabı sergilenmektedir. Türkiye’nin en çok satın alınan şiir kitabı olan eser; ilki 1950’de, ikincisi 1952-1953’te olmak üzere iki kez hapse giren ve otuz sekiz ay tutuklu kalan, bu esnada babası Arif Hikmet Bey’i kaybeden Ahmet Arif’in, “halk edebiyatı, türkü, ağıt ve masallardan beslenen toplumcu-devrimci şiirlerinden” oluşması gibi eserin muhtevası ile bağlamını, şairin/yazarın yaşam öyküsünü ziyaretçilerle paylaşır. Bu sayede müze ziyaretçileri yalnızca kitabın ilk baskısını ve yazarının imzasını görmekle kalmaz; aynı zamanda eserin yazıldığı zamana ve uzama da götürülür.

Kitapların ardında gizemli ve heyecan verici dünyalara açılan müze, okurları da yazarlarla iletişim kurmak için bu eşikten geçmeye davet ediyor. İmzaları ve kitapları yakından inceleyebildiğimiz büyüteçler ise kitaplarla kurulan duygusal bağı büyütmekte bir aracı nesne pozisyonundadır.  Müze yöneticileri “Siz iltifat ettikçe, ardına düşüp iz sürdükçe, vaktinizi ayırıp gönlünüzü kaptırdıkça, günden güne büyüyecek ve devamı yazılacaktır bu serüvenin” diyerek bu tarz müzelerin sayılarının artması için destek ve motivasyon beklediklerini ifade etmektedirler.

Yararlanılan Kaynaklar

Küçükçekmece Belediyesi, İmzalı ve İlk Baskı Kitaplar Müzesi Broşürü.