Denizli ilinin Honaz ilçesi sınırları içerisinde bulunan Honaz Dağı, sahip olduğu orman alanları, su kaynakları, kanyonları ve yamaçları, zengin bitki örtüsü ve fauna çeşitliliğinin korunabilmesi amacıyla 1995 yılında milli park ilan edildi. 1998 yılında sınır değişikliği yapılarak yüzölçümü 9.429 hektara ulaştı.

Ege Bölgesi’nin en yüksek dağı olan Honaz Dağı (2.528 metre), jeolojik yapısında glasyal ve periglasyal oluşumlar göstermektedir. Milli parkta Alt Karbonifer’den Holosen’e kadar değişen zaman aralığında farklı yaşlara sahip kaya toplulukları bulunmaktadır. Kabaca bir üçgen prizmaya benzeyen Honaz dağı, ekseni kuzey – güney yönlü olan devrik bir antiklinaldir. Dağ kuzey, güneybatı ve güneydoğudan faylarla sınırlıdır.

Honaz Dağı, iki farklı topografik yapı göstermektedir. Dağın kuzey kesimi sarp yamaçlar ve derin vadiler barındırmasıyla en farklı kesimdir. Bu kesimde birbirine paralel akan güney-kuzey yönlü akarsular dağın bu yamacını parçalayarak oldukça engebeli hale getirmiş durumdadır. Vadilerin sırtlarında eğim yüzde 80’e kadar çıkmaktadır. Diğer kesimler ise genellikle akarsular tarafından fazla yarılmamış durumdadır. Özellikle batı yamaçta hemen hemen büyük bir akarsu olmaması nedeniyle parçalanma yoktur.

Rakımı 245-2.528 metre arasında olan Honaz Dağı’nın kuzey yönünde; Karakapız Dere, Karanlık Dere, Tekeçay ve Kaleboğazıdere Vadileri olmak üzere dört büyük vadi bulunmaktadır. Dağın güney yönünde ise rakım 1.342-2.528 metre arasındadır. Parkın batı sırtları doğu sırtlarına göre daha dik bir topografyaya sahiptir. Milli parkın içinden geçen bir akarsu olmamakla birlikte eriyen kar ve yağmur sularının drene edildiği mevsimsel dereler bulunmaktadır. Bu derelerden en önemlileri Kaleboğazı, Karakapız, Çayboğazı, Akkapız, Çarlığan, Ahmetoluğu, Ayazpınarı, Karanlıkdere ve Gökdere’dir. Dağın kuzey yamaçlarından doğan birçok su kaynağı Honaz ilçesinin su ihtiyacını karşılamaktadır.

Akdeniz bitki örtüsü ve İç Anadolu step bitkilerinin karşılaştığı sınırda yer alan milli park; maki, orman ve subalpin-alpin otsu ekosistemlerini barındırmaktadır. Dağın büyük kısmı ormanlarla kaplıdır. Alçaklarda kızılçam, yükseklerde karaçam ve ardıcın baskın olduğu orman toplulukları dağın kuzey, batı ve doğu yamaçlarını kaplamaktadır. Dağın güney cephesi taşlı, kayalık ve kısmen ağaçsız olup yeşil kümelerle noktalanmış mozaikli görünümdedir. Burada odunsu bitkiler çalı halinde ve seyrektir. Baskın türü kermes meşesi olan maki ekosistemi parkın kuzey yamacında 200 metre, güney yamacında ise bin metreye kadar uzanmaktadır. Bu ekosistem kızılçam ormanlarının antropojenik etkiler sonucunda bozulması ile oluşmaktadır. Orman ekosistemi; parkta 1.000-1.950 metre arasında yer alan ve karaçamın baskın olduğu ekosistemlerdir. Bu ekosistemde; tüylü meşe, kasnak meşesi, saçmeşe gibi türler de bulunmaktadır. Honaz Dağı’nın en hassas bölgesi olan alpin çayırlar kuzey yamaçta 1.950 metreden itibaren başlamaktadır. Bu zonda Honaz Dağı ve çevresinin dar yayılışlı lokal endemikleri bulunmaktadır. Bu alanda dikenli ve dikensiz yastıksı formda olan geven ve çoban yastıkları da görülmektedir.

Milli parkın sahip olduğu bir başka değer de içindeki yaşlı ve anıt ağaçlardır. Arpacık mevkii ile Akçaalan mevkii arasında Gökdere Vadisi’nde, Teke Çayı’nın yamaçlarında çok yaşlı anıtsal boyutlara ulaşan karaçam ağaçları bulunmaktadır. Anakayanın kalker olması, çatlak ve yarıklardan suyun hızla derinlere süzülmesi nedeniyle dere kenarlarında yoğun bir bitki örtüsü görülmemektedir. Buralarda küçük gruplar halinde titrek kavak, münferit halde ıhlamur ve ceviz ağaçlarına rastlanmaktadır.

Milli park civarında tespit edilen 964 bitki türünden 122’si Türkiye endemiği, üç adet bitki türü (ballıbaba, sığırkuyruğu, safran) ise dünyada sadece Honaz Dağı’nda yetişmektedir. Yüz elli yıldan beri dünya botanikçilerinin ilgisini çeken bölge, sahip olduğu flora zenginliğinden dolayı 1995 yılında doğal sit alanı ilan edildi. Milli park, hayvan türleri açısından da zengindir. Parkta özellikle dağ keçisi yoğun olarak bulunmakla birlikte yaban domuzu, tavşan, tilki, sansar ve porsuk gibi türler de bulunmaktadır. Ayrıca yerel adı Dağ Anası olarak bilinen çok zehirli bir yılan türüne de rastlanmaktadır. Parkta üç tür iki yaşamlı, 18 tür sürüngen, 64 tür kuş, 29 tür memeli varlığı tespit edildi.

Milli parkta; antik çağdan beri kullanılan güney şark yolu üzerinde olan Colossae (Kolossai) antik kenti bulunmaktadır. En parlak çağlarını Pers egemenliğinde yaşayan antik kent, Büyük Frigya içindeki önemli merkezlerdendi. Kentte birçok kaya mezarı bulunmaktadır. Kent, MÖ III. yüzyıldan itibaren önemini yitirdi. Honaz Ovası’na hâkim bir noktada bulunan antik kente, Honaz ilçesinden asfalt kaplama karayolundan sonra patika yol ile ulaşılmaktadır. Henüz kazıları yapılmayan antik kentte blok taş kalıntıları görülebilmektedir.

Parkın güney girişinde birbiri ile iç içe olan Cankurtaran günübirlik tesisleri bulunmaktadır. Yaz aylarında yoğun olarak kullanılan alanlarda; piknik masaları, çocuk oyun alanı, çeşme, tuvalet ve büfe bulunmaktadır. Günübirlik alanlarının olduğu kesimden park alanının içerisine doğru Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğüne ait iki adet kır evi bulunmaktadır. Bu kır evleri ihtiyaç duyulması halinde kullanılmaktadır. Kılıçtepe’nin zirvesinde askeri bölge yer almaktadır. Bu nedenle günübirlik tesislerinden sonra sivil halkın alana girişine izin verilmemektedir.

Parkın Honaz girişine, Honaz ilçesi üzerinden üç kilometrelik asfalt yol ile Ankara karayolu üzerinden ulaşılabilir. Cankurtaran günübirlik tesislerinin bulunduğu alana, Muğla karayolu üzerinde Cankurtaran yerleşmesi üzerinden ulaşılmaktadır. Bu iki ana giriş kapısının yanında Ovacık Köyü ve Aydınlar Köyü üzerinden ham yol niteliğindeki orman yolları ile de ulaşım sağlanabilmektedir.