Hacı Hasan (Yeni Şükran) Oteli
Konaklama Tesisi Otel
(İzmir, XX. yüzyılın ilk çeyreği - )
-
2020
İzmir’in geleneksel ticaret merkezi Kemeraltı’nda XX. yüzyılın ilk çeyreğinde tesis edilen ve han geleneğinin üzerinde şekillenmiş avlulu otel tipolojisindeki otellerden biridir. Bu tipolojideki otellerin yoğunlaştığı Hükümet (Anafartalar) Caddesi üzerinde, Veysel Çıkmazı’na cephe veren köşe parselde konumlanan tesis, Kemeraltı’nın özgün işlevini sürdürerek günümüze ulaşmış tek tarihi otelidir. Tesis edildiği dönemde Hacı Hasan Oteli adını taşıyan otelin zemin katında Hacı Hasan Paşa Kahvehanesi adlı bir kahvehane bulunmaktaydı. Burada adı geçen Hacı Hasan Paşa’nın işgal yıllarında kentin Belediye Reisi olmuş Hacı Hasan Paşa olması kuvvetle muhtemeldir. Yapının zemin katında, kentin ünlü lokantalarından olan Şükran Lokantası da mevcut olup bu katta çeşitli iş erbabı tarafından kullanılan dükkânlar da vardır. Kırk dokuz oda ve 80 yatak kapasiteli olarak tesis edilen otel, Kilimcizade Ahmet Bey tarafından kiralanarak işletildi, daha sonra işletmecisi değişti. Birinci ve İkinci Sınıf Oteller Listesi'nde adı geçen tesis, uzun yıllar kente gelecek yolculara konaklamaları için tavsiye edilen oteller arasında sayıldı. 1930’lu yılların ortasında gerçekleştirilen düzenlemeleri takiben otel, günümüzdeki adı olan Yeni Şükran Oteli adını aldı.
Hacı Hasan (Yeni Şükran) Oteli, mimarisi itibarıyla erken Kemeraltı otellerinin genel özelliklerini göstermektedir. İki yönden revaklarla çevrelenmiş bir avlu etrafında şekillenen mekânsal organizasyonda, ana giriş Hükümet (Anafartalar) Caddesi’nden avluya yönlenen kısa bir geçitle sağlanmakta; otel holü ise geçitin avluyla birleştiği noktada yer almaktadır. Geçitin solunda kahvehane, sağında ise bir sebil mevcuttur. Bina küçük dükkânlar ve Veysel Çıkmazı yönünde bir hamam ile çevrelenmiştir. Veysel Çıkmazı yönünden avluya tali bir giriş vardır. Avlunun bir köşesinde ahır ve tuvalet birimi konumlanmaktadır. Kahvehane caddeye cephe verirken lokanta onun arkasında avluyu kullanabilecek ve Veysel Çıkmazı yönünden servis alabilecek konumdadır. Zemin kattaki otel holü, resepsiyon, merdiven ve az sayıda oturma imkânını barındıran küçük bir mekândır. Duvarın kenarından çıkan bir merdivenle üst kata ulaşılmaktadır. Konaklama mekânları, üst katta toplanmıştır. Üst kat, sağ kanatta yan koridorlu, sol kanatta ise orta koridorlu bir düzen göstermekte; farklı boyut ve nitelikte odalarla karşılaşılmaktadır. Küçük bir kot farkı ile diğerinden ayrılan sol kanatta, üzerindeki ışıklık döküm kolanlarla taşınan bir sofa bulunmakta olup bazı odalar sofaya açılmaktadır. Oteldeki bazı odalar oldukça küçük olup pencereleri sirkülasyon alanlarına açılmaktadır. Caddeye cephe veren bölümde, balkona açılan sofanın çevresinde üç geniş oda mevcuttur. Islak hacimler, genel mekânlar olarak çözümlenmiştir. Yapıda, çamaşırhane, servis mekânları ve çamaşır terasından oluşan kısmi bir çatı katı da vardır.
Dar bir giriş cephesine sahip olan otelin avlu giriş kapısı, kemerli bir portal biçiminde düzenlenmiştir. Üst katta cephe boyunca devam eden ferforje korkuluklu balkon, erken dönemlerde bir kafesle perdelenmiş; kafes daha sonra kaldırılmıştır. Balkona yönlenen birbirine bitişik beşik kemerli üç açıklıktan ortadaki kapı, yanlardaki penceredir. Duvar ve kısa çatı saçağı arasında bir silme vardır. Veysel Çıkmazı yönündeki cephe, sade bir biçimde düzenlenmiştir. Avlu cepheleri, zemin katta revaklar boyunca sıralanan kaideli ve üst başlıklı sütunlar ve üst katta ikili pencere kompozisyonlarıyla karakterize olmaktadır.
Hacı Hasan (Yeni Şükran) Oteli, özgün işleviyle günümüze ulaşmış olmakla birlikte zamanın getirdiği çeşitli tahribatlara maruz kaldı. Zemin katta caddeye yönlenen kahvehane gibi avludaki ünlü Şükran Lokantası da kapandı; yerini farklı ticari kullanımlar aldı.
Yararlanılan Kaynaklar
Kayın, E. (2000). İzmir Oteller Tarihi. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı Yayınları; Kayın, E. (2000). İzmir Oteller Tarihinin İki Sessiz Tanığı: Hacı Hasan (Yeni Şükran) ve Ankara Palas Otelleri, İzmir, 1: 37-38; Kayın, E. (2001). Kemeraltı Kentsel Mekânı Üzerine Bir Ütopya, İzmir, 4: 68-75; Kayın, E. (2013). Konaklama Yapıları Mimarisi. İçinde; İzmir Kent Ansiklopedisi Mimarlık, Cilt-2 (ss. 61-141). İzmir: İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yayınları; Kayın, E. (1998). Historical Evolution of Hostelry Buildings with Particular Reference to those within the Inner- city of İzmir from the 17th to the First Quarter of the 20th (Yayımlanmamış doktora tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.