Gülek Kalesi Mersin ilinin Tarsus ilçesinin kuzeyinde yer alan Toros Dağları üzerinde, Gülek Boğazı’na hâkim bir noktada yer almaktadır. Kale İç Anadolu ile Akdeniz Bölgesi arasındaki en önemli geçit olan Gülek Boğazını denetlemek amacıyla yapılmıştır. Kalenin yapılış tarihi tam olarak bilinmese de Kilikya Ermeni Krallığı'nın döneminde yapıldığı veya esaslı bir onarımdan geçtiği anlaşılmaktadır. Bir süre aristokratların egemenliğinde yönetilen kalenin 1198-1199 taç giyme listesinde Gülek’in Lordu olarak Smbat’ın adı geçmektedir. Kalenin o dönemdeki adı Asakaliba’dır. Tarihi Ortaçağ’a kadar inen Gülek Kalesi, Mersin’in geçmişini yansıtan önemli kalıntılardan biridir. Stratejik açıdan önemli bir noktada bulunan kale, farklı dönemlerde kullanılmaya devam etmiştir. Kalenin stratejik açıdan önemi, buraya girişin ücretli olmasından ve Tarsus’a giden yol üzerinde bulunmasından kaynaklanmaktadır. Ortaçağ’da Gülek Boğazı’nı geçenler kale komutanına ücret ödemek zorunda kalıyorlardı. Sürekli olarak iskân edilmesi mimari yapısından, buluntulardan ve taş işçiliğinden anlaşılmaktadır.

1838-1839 yılları arasında Osmanlı yönetimine karşı ayaklanan İbrahim Paşa, kısa bir süre bu yerleşimi işgal etmiştir. Kalenin o dönemde de kullanıldığı anlaşılmaktadır. Tarihi kayıtlarda bu dönemde kalenin kuzey batısında bir de kurşun madeni olduğu belirtilmektedir. Kalenin güney ve batı duvarlarındaki işçilik 1830’lu yılların sonlarına doğru Pozantı yakınlarında İbrahim Paşa tarafından yaptırılan tabyalarla benzerlik göstermektedir. Kaleye giriş, güneyindeki kapıdan sağlanmaktadır. Kalenin kuzey ve kuzeydoğusu çok dik ve sarp kayalıklar üzerinde bulunduğu için bu yönlerde tahkimata gerek duyulmadı. Güney ve batısından rahatlıkla izlenebilen sur duvarları, yuvarlak veya kare planlı büyüklü küçüklü kulelerle güçlendirilmiştir. Kalenin en doğu ucunda bir sarnıç yer almaktadır. Duvarlarında Ermeni dönemi kalelerinin karakteristik malzemesi olan bosajlı kesme taşlar kullanılan kalenin üzerinde iki yeni yapı bulunmaktadır. Müştemilatı içerisinde giriş kapısının sağ tarafında yer alan yapı hariç ayakta kalan mekân pek yoktur. Yüzeyde sarı ve yeşil renklerde sırlı veya sırsız seramik parçaları göze çarpmaktadır.