Gölünyazı Milli Parkı

Doğal ve Kültürel Miras Ulusal Park

(Çorum, 2003 - )

Gölünyazı (Eymir) Gölü, Çorum ili Osmancık karayolunun 18. kilometresinde, Kırkdilim mevkiinde bulunmaktadır. Büyüklüğü 233.132 metrekare olan göl, doğal ve sığ bir tatlı su gölüdür. Göl barındırdığı yaban hayatı dışında, yörenin su rejimini düzenlemesi, iklimi yumuşatması ve su kalitesini arttırması gibi işlevleri olması nedeniyle önemli bir sulak alandır.

Herhangi bir yerüstü kaynağı ile beslenmeyen gölü yağışlar ve yeraltı suyu ile beslenmektedir. Göl kurak mevsimlerde kurumaktadır, yağışlı yıllarda ise gölde su mevcuttur. Kış aylarında göl yüzeyi donmaktadır. Geçmişte göldeki su seviyesini arttırmak amacıyla alanın kuzeyindeki Gözlük Deresi’nin yatağı göle doğru çevrildi. Ancak yağışlı mevsimlerde deredeki su debisinin artmasıyla göldeki su seviyesi arttı ve göl çevresindeki tarım alanlarının su taşkınlarına maruz kalmasından sonra bu uygulamaya son verildi.

20.05.2003 tarihinde Çorum Valiliği tarafından Gölünyazı Sulak Alanı Koruma Eylem Kararı alındı, 21.05.2003 tarihinde Çorum Valiliği'nin talebi üzerine alan İl Özel İdaresi'ne tahsis edildi. Geçmişte göl suyu, etrafında bulunan tarım arazileri için kullanıldı. Bu tarihten itibaren valiliğin aldığı kararlar ile sulak alandan sulama amaçlı su çekimi ve her türlü kara ve su avcılığı yasaklandı. Gölün çevresi tarla büyütmelerine engel olmak amacıyla tel örgülerle çevrildi. Ayrıca göl çevresine meyve ağaçları dikildi, alandaki kuş türlerini tespit etmek için bir de kule yapıldı. Gölde balıkçıl kuşların beslenebilmesi amacıyla balıklandırma çalışmaları yapıldı. Bu balıklardan bazıları gölde varlığını sürdürebilmektedir. Kurak dönemlerde bu balıklar ölmektedir.

Kuş Cennetinin hâkim bitki örtüsü kamış olup göl çevresinin neredeyse tamamı kamışlarla kaplıdır. Göl içinde çam bitkisi, su çoban değneği, su mercimeği gibi başka türlerden sucul bitkiler de bulunmaktadır. Sulak alan çevresinde tarım arazileri bulunmaktadır. Göl çevresindeki kamışlar, özellikle su kuşları için barınma ve üreme alanı olmaktadır. Gölünyazı özellikle kuşların ilkbahar göçünde dinlenme, konaklama ve üreme olanağı sağlamaktadır. Alanda 30 kuş türü yerli, 69 kuş türü de göçmendir. Göl çevresinde; angıt, elmabaş patka, çıkrıkçın, çamurcun, yeşilbaş, dikkuyruk, sakarmeke, karabatak, balıkçıllar, balaban, su tavuğu, su kılavuzu, çayır delicesi, şahin gibi türler gözlenebilmektedir. Bu türlerden dikkuyruk küresel ölçekte korunması gereken önemli türlerden biridir.

Kuş Cenneti, birçok kuş türüne ev sahipliği yapmasının dışında birçok hayvanın da yaşam alanıdır. Gölde; sazan, çizgili kaplumbağa, hazer yılanı, sarı yılan, çukurbaşlı yılan, kirpi, tavşan, çakal, tilki, gelincik ve yaban domuzu gibi hayvanlar da gözlemlendi. Gölde geçmiş yıllarda var olan sülüğün toplanması nedeniyle yok olduğu belirtilmektedir.

Göl geçmişte ve günümüzde; kaçak avlanma, kamışların kesimi, çevre tarım arazilerinin sulanması için göl suyunun çekilmesi, istilacı türler, iklim değişikliği, anız yangınları ve kimyasal ilaç ve gübrelerden kaynaklı kirlilik gibi faktörlerle yok olma tehdidiyle karşı karşıya kalmıştır. Günümüzde yasak olmasına karşın göl alanında halen kaçak avcılık ve kamış kesimi yapılmaktadır. Göl çevresindeki kamışlık alanlar, 2006 yılında köylülerin anız yakması sonucunda büyük oranda yanmış ve burada kuluçkaya yatan birçok kuş zarar görmüştür. 2007-2008 yıllarında mevsimin kurak geçmesi nedeniyle göl tamamen kurumuş ve göldeki fauna ve flora neredeyse tamamen yok olmuştur. Sonraki yıllarda yağış miktarının artmasıyla göl alanı tekrar dolmaya başlamış ve özellikle kuş çeşitliliği tekrar artmaya başlamıştır. 2014 yılında da 80 dönümlük kamışlık yanmıştır. Gölünyazı Kuş Cenneti, Çorum-Laçin-Osmancık yolu üzerinde olup Çorum’a 20 kilometre uzaklıktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Maraşlıoğlu, F. ve Salur, A. (2016). Gölünyazı (Eymir) Gölü’nün Biyoçeşitliliği. Uluslararası Bütün Yönleriyle Çorum Sempozyumu (ss. 289-304). Türkiye: Çorum; https://www.mynet.com/golunyazi-kus-cenneti-oluyor-110100121403, (Erişim tarihi: 25.10.2019); Orman ve Su İşleri Bakanlığı (2016). Çorum İli Tabiat Turizmi Master Planı, 2016-2019; https://www.haberler.com/kus-cenneti-golunyazi-goleti-ne-sabotaj-haberi/, (Erişim tarihi: 25.10.2019); http://www.haber7.com/yangin/haber/1169144-gocmen-kuslarin-sazliginda-yangin, (Erişim tarihi: 25.10.2019).