Gemi Acentası

Ulaştırma İşletmeciliği Denizyolu Yolcu Taşımacılığı

28224 sayılı Gemi Acenteleri Yönetmeliği’nin dördüncü maddesine göre “Yaptıkları antlaşmalarla gemi sahibi gerçek veya tüzel kişiler ile kaptan, işleten veya gemi kiralayanın nam ve hesabına hareket eden ve üçüncü kişi ve kuruluşlara karşı bunların haklarını koruyan, bu çerçevede yaptıkları iş ve işlemlerde kendi kusurları dışında sorumlu tutulamayan, antlaşmadaki kişi veya kuruluş” şeklinde tanımlanmaktadır. Gemi acenteleri ana başlıklar altında; armatör, kiracı ve koruyucu acentelik olarak sınıflandırılmaktadır. Tali acente ise bir acentenin başka bir acenteye kendi adına işlem yapma yetkisi verdiği acentedir. Tali acenteler, genellikle dünya çapında hizmet ağına sahip büyük acentelerin ana acentesi tarafından yetkilendirilmiş yerel acentelerdir.

Denizyolu taşımacılığında gemi acenteleri bir anlamda gemi sahibinin veya işletmecisinin yabancı bir limandaki yardımcısı konumundadır. Gerek kıtalararası gerekse bölgesel çapta; farklı birçok destinasyonda, farklı yerel uygulamalara ve ihtiyaçlara sahip olma özelliği ile gemi işletmeleri, gemisinin gittiği bölgede sorumluluğunu alan, işlerini koordine eden, tüm yasal hak ve menfaatlerini gözeten yerel bir temsilciye gereksinim duyar. Bu anlamda gemi acenteliği, bir hizmet sektörüdür. Gemi acentelik hizmetleri, yolcu ve yük taşımalarında, geminin yükleme ve boşaltma, bakım ve onarım, tedarik, personel değişikliği, sörvey, denetim, kılavuz ve römorkör alma gibi işlemlerinin koordine edilmesidir. Acentesi olduğu gemilerin; liman, kıyı emniyeti, gümrük, sahil sağlık, polis, konsolosluk işlemleri, yanaşma ve kalkma işlemlerini takip etmektir. Ayrıca yolcu ve pasaport işlemlerini yapmak, tahsilat ve hesap çizelgeleri düzenlemek olarak sıralanabilir. Bu hizmetlerin yerine getirilmesi için yasalarının tam olarak uyulması ve gerekli bilgilerin zamanında gemi kaptanına, gemi sahibine, işleticisine ve kiracısına bildirilmesidir.

Gemi acente işletmesi, Kruvaziyer ve Yat Acenteleri alt sektör kolu ile kruvaziyer, yat ve diğer yolcu gemileriyle yabancı ülkelerden gelen yolcu ve turistlere verilen hizmetlerden de sorumludur. Yolcu ve turistlerin bilgileri gemi acentesi tarafından ilgili resmi idarelere bildirilerek, limana gelecek olan yolcu ve turist gemilerinin yanaşacağı iskele, rıhtım veya platform önceden hazır hâle getirilmektedir. Gemi yanaştıktan hemen sonra ise ilk olarak gemi acentesi ve resmi görevliler ile gerekli kontrol işlemleri yapılmakta, ardından yolcu ve turistlerin gemiden emniyetli çıkışı sağlanmaktadır. Yolcu, mürettebat, gemiden ayrılan veya gemiye katılan tayfa ve yolcu listesi, , geminin yakıt durumunu gösterir liste, Gemi Levazım Listesi, gemi sertifikalarının kopyaları, tayfa beraberindeki eşya listesi, Balast Suyu Raporu, çöp belgesi, son 10 limanı gösterir belge geliş-gidiş kontrollerinde ilgili kurumlara verilmektedir.

Limanda bulunulan süre zarfında ise; valiz kontrolleri, gemi aksam, kumanya ve malzeme ihtiyaçları tedarik edilir, yakıt ikmali ve atık alımı yapılır ve su talebi karşılanır. Geminin kalkış işlemlerinin yapılabilmesi için ilgili liman/iskele/marina harcı ödenmekte, geminin orijinal sertifikaları ve gemi adamlarının yeterlilikleri ile beraber yola elverişlilik belgesi ve gidiş pratikası alınmaktadır. Geminin kalkışı için tüm dokümanlar hazır hâle getirildikten sonra acente nezaretinde ilgili remi kurumlar, geminin kalkış kontrolünü yapmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Divilioğlu, C. ve Tarku, Y. (2011) Acente ve Otorite İlişkisi, Gemi Acenteliği Eğitimi (ss. 46-105). İstanbul: İ.M.E.A.K Deniz Ticaret Odası, Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği; Duman, R. ve Eminoğlu, E. (2011) Gemi Acentesi ve Önemi, Gemi Acenteliği Eğitimi (ss. 5-14). İstanbul: İ.M.E.A.K Deniz Ticaret Odası, Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği; Latarche, M. (1998) Port Agency. Londra: The Institute Of Chartered Shipbrokers, Witherby & CO; Stopford, M. (2009) Maritime Economics (Üçüncü baskı). Londra ve New York: Rouledge; Resmi Gazete 28224 (2012). Gemi Acenteleri Yönetmeliği, Resmi Gazete (Tarih: 05. 03. 2012).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Bayirhan, İ. ve Nas, S. (2014). Düzensiz Hatlarda Hizmet Veren Gemi İşletmelerinin Gemi Acentesi Seçim Kriterleri, Beykoz Akademi Dergisi, 2: 1-19.