Garsonlar Cemiyeti / Garsonlar Sendikası

Çalışma Yaşamı Sendika

(Ankara, 1947 - )

Türkiye Cumhuriyeti’nde sendikacılık faaliyetleri 20. 02. 1947 tarihinde kabul edilen 5018 Sayılı İşçi ve İşveren Sendikaları ve Sendika Birlikleri Hakkında Kanun ile işlerlik kazanarak; yasal dayanağa kavuşan sendikal faaliyetler çerçevesinde yine 1947 yılında lokanta, gece kulübü ve otel sektörlerinde garson olarak hizmet sunan Tahir Özkardeşler ve arkadaşları 17. 04. 1947 tarihinde Ankara’da Garsonlar Cemiyeti’ni kurdu, Tahir Özkardeşler, Garsonlar Cemiyeti’nin ilk Genel Başkanı oldu. Garsonlar Cemiyeti isminin tarihi süreçten gelen önemli diğer tarafı da İstanbul’da çeşitli kahve, lokanta, otel vb. alanlarda hizmet sunan garsonların Türkiye Cumhuriyeti kuruluşu öncesinde, 1908 tarihinde Garsonlar Cemiyeti adı altında birleşmiş olmaları ve Garsonlar Cemiyeti’nin 1920’lere kadar aktif biçimde faaliyetlerine devam etmiş olmasıdır.

17. 04. 1947 tarihinden kısa bir süre sonra Ankara Garsonlar Cemiyeti ismi, Ankara Garsonlar Sendikası olarak değiştirildi. Ankara Garsonlar Sendikası, sendika kurmak serbest olduğu anda kurulan ilk sendikalardan biri olma özelliği taşımaktadır. Ankara Garsonlar Sendikası’nın Birinci Kongresi 1948 yılında Ankara’da gerçekleştirildi ve İsmail Aras Ankara Garsonlar Sendikası’nın Genel Başkan’ı olarak seçildi. Lokanta, otel, gece kulübü ve eğlence yerlerinde çalışan insanları kapsayan bu iş kolu 1948 yılından itibaren ülke genelinde örgütlenme çalışmalarına başladı. 20. 05. 1948 tarihinde İstanbul Garsonlar Sendikası kuruldu; Türkiye genelinde örneğin, Bursa Dağcılık Kulübü ve Şehir Lokantası’nda çalışan işçiler 1947 yılında Bursa Garsonlar Cemiyeti’ni kurup hemen sonrasında Bursa Garsonlar Sendikası ismini aldı. Yine aynı yıllarda Eskişehir’de önce Eskişehir Garsonlar Cemiyeti kuruldu, sonrasında cemiyet Eskişehir Garsonlar Sendikasına dönüştürüldü. İlgili yıllarda İzmir Garsonlar Sendikası da kuruldu. Bu illeri takiben Adana, Erzurum, Ereğli, İskenderun, Turgutlu ve Mersin’de de Garsonlar Sendikası kuruldu.

1949 yılından itibaren işkolunda faaliyet gösteren sendikalar Garsonlar Sendikası yerine Otel, Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası adını aldı. 1949 yılında Ankara Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası, 1950 yılında Eskişehir Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası, Ayvalık Lokanta, Otel ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası, Ereğli Otel, Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası, Adana Lokanta, Otel ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası, Mersin Otel, Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası, Bursa Lokanta, Otel ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası, 1951 yılında Konya Otel, Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası, Turgutlu Otel, Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası, İzmir Otel, Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası ve Gaziantep Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikası faaliyetlerini sürdürdü.

Yararlanılan Kaynaklar

Mahiroğulları, A. (2017). 5018 Sayılı Kanun’un Temel Felsefesiyle Çelişki: Gayr-ı Siyasi Sendikacılıktan Partili Sendikacılığa Yöneliş (1947-1960). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/389281, (Erişim tarihi: 06.03.2019); Tekin, Ö.A. (2014). Sendikacılık ve Türkiye Turizm Sektörü. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(20): 125 – 152; Türkiye Otel Lokanta Dinlenme Yerleri İşçileri Sendikası- TOLEYİS. İşkolumuzda Sendikal Hareketin Gelişimi ve TOLEYİS. https://www.toleyis.org.tr/tarihce-3, (Erişim tarihi: 05.03.2020); Yıldırım, K. (2017). Osmanlı’da İşçiler (1870-1922): Çalışma Hayatı, Örgütler, Grevler. İstanbul: İletişim Yayıncılık A.Ş.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Devrimci Turizm İşçileri Sendikası- DEV-TURİZM-İŞ, http://www.devturizmis.org.tr/tarihce, (Erişim tarihi: 05.03.2020); Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, https://www.tursab.org.tr, (Erişim tarihi: 02.03.2019); Türkiye Otel Lokanta Eğlence Yerleri Sendikası- Türkiye OLEYİS, http://www.oleyis.org.tr/sayfa.php?id=5, (Erişim tarihi: 05.03.2019).