Fesch, Paul

Kişi Yazar

(1958 - 1910)

Özellikle Türkiye’ de Abdülhamid’in Son Günlerinde İstanbul isimli çalışması ile tanınmaktadır. Paul Fesch’in bu çalışması, Pera Turizm Yayınları tarafından ilk kez Erol Üyepazarcı’nın çevirisiyle 1999 yılında Türkçe’ye kazandırıldı. Eser 697 sayfadan oluşmaktadır. Bu eser, II. Meşrutiyet’in ilanından sekiz ay önce, yani 1907 yılının Kasım ayında Paris’te yayımlandı. Yazarın İstanbul’da bir süre bulunduğu o dönemde İstanbul’daki Avrupalılar ve Abdülhamit karşıtı olan Türklerle karşılıklı olarak görüşmeler yaptığının anlaşıldığı kitabın içinde belirtilmektedir. Ayrıca Fransa’da yaşayan Abdülhamit karşıtlarıyla ve özellikle Prens Sabahattin ile oldukça yakın diyaloglar içinde olduğu da kitapta aktarılmaktadır.

Kitap geleneksel bir gezi kitabı gibi başlayıp Simplon Ekspresiyle yapılan Paris-İstanbul gezisinin anlatılması okuyucuya sıradan bir gezi kaynağı olarak görünür. Ancak ilk bölümden sonra yazarın Osmanlı Devleti'nin üzerine ayrıntılı bir araştırma yapmış olduğu ortaya çıkmaktadır. Basının o zamanki durumunu belirtmesinin ardından, sansür, muhbirlik ve polis kavramlarını ele alan Fesch daha sonra II. Abdülhamid’i, oğlu Burhanettin Efendi’yi veliaht yapma çabalarını hemen sonra ise Vahdettin’i anlattı. İlk Meşrutiyet hareketlerine de değinen, azınlıkların askerlik sorunu ve Birinci Meşrutiyet Meclisi’nin oturumlarını inceledi. Kitabın en ilginç kısımlarından biri de çoğunlukla Fransa’da bulunan Abdülhamid karşıtlarının Jön Türkler olduğu bilgilerinden oluşmaktadır.

Fesch yukarıda bahsedilen tüm bilgileri araştırıp sunmasının ardından; Türkiye ile ilgili olarak olumlu ve olumsuz fikirlerini kendi düşünceleri doğrultusunda irdeleyerek farklı çıkarımlarda bulundu. Sonrasında ise kitapta belirtilen tarihlerde Osmanlı İmparatorluğu’nda yer alan çeşitli Fransız okullarını ayrı bir kısımda araştırıp yorumladı. Bu araştırmanın ardından ise yazar o dönemde Osmanlıların toprağı olarak belirtilen yerlerdeki emperyalist güçlerle olan karşılıklı uğraşıları ele aldı. Eserin en son bölümünde ise İstanbul Fransız Ticaret Odası’nın kaynaklarından faydalanılarak Osmanlı İmparatorluğu’nun o tarihlerdeki ticaret ve sanayi konumunu illere göre ayrıntılı olarak okuyucuya sunulmuştur.

Yararlanılan Kaynaklar

Üyepazarcı, E. (1999). Abdülhamid’in Son Günlerinde İstanbul (II. 2. Abdülhamit). İstanbul: Pera Turizm Yayınları.