Anadolu’da Hititlerle başlayan kaya mimarisi uygulaması, Urartu ve Phryg Uygarlıkları ile doruk noktasına ulaşmış ve bütün Anadolu coğrafyasına dağılmışktır. Kaya mimarisi içinde bulunan kaya mezarları Urartu’da doruğa ulaşıp Phrygia’ya oradan da Paphlagonia ve Lykia’ya varan bir Anadolu geleneği olmuştur. Paphlagonia bölgesinde özellikle ölüyü gömme ve dinsel amaçlı uygulanan bu kaya mimarisi geleneğine (Kastamonu şehir merkezinde bulunan) Evkaya Mezarı da denilmektedir. Bu kaya mezarı hem içinde bulunduğu nekropolde hem de kent merkezi ile tüm bölgede bulunan diğer kaya mezarları arasında ayrı bir yer tutmaktadır. Gömünün içinde ve dışında bulunan nişler, kaya çanakları ve çukurlar, tapınmaya yönelik açık alanlar, Phrygia ve Urartu örneklerindeki gibi Evkaya Mezarı’nda da bulunmaktadır.

Evkaya Mezarı, çevresinde bulunan diğer kaya mezarları ve mimari ögeleri ile birden çok parçadan oluşmaktadır. Bu parçaların birbiriyle bağlantılı ve ilişkili olduğu ve bütünü oluşturan bir yapıdır. Diğer kaya mezarlarından işçiliği, mimari tasarımı ve alınlığında bulunan figürleri ile ayrılmaktadır. Evkaya Mezarı’nın alınlığı beşik çatı şeklinde olup orta derecede eğime sahiptir. Üçgen alınlıklı ve birçok odası olan mezar iki cephelidir. İki cepheli olan bu mezarın batı cephesi yüksek bir kaya yüzeyindedir ve alınlığı içerisinde karşılıklı şekilde duran kanatlı aslanların arasında Ana Tanrıça Kybele figürü bulunmaktadır. Doğudaki cephesi de üçgen alınlıklı ve beşik çatılıdır ve bu mezarın alınlığında herhangi bir bezeme yoktur.

Evkaya Mezarı’nın batıdaki cephesinden dikdörtgen bir ön odaya geçilmektedir. Ön odadan ana mezar odasına da dikdörtgen bir kapı ile girilmektedir. Ön odanın doğusunda bulunan üçüncü mezar odasına da bir koridorla geçiş sağlanmaktadır. Doğuda bulunan mezar odasının güney kısmındaki izlerden bir ölü sedirinin burada bulunduğu, daha sonra kaldırıldığı görülmektedir. Bu mezar odasının üçgen tavanında mahya aşığı bulunmaktadır. Geniş bir holle ikinci mezar odasına geçişi sağlanmaktadır. Bu holde de iki adet kaya çanağı iki ölü sediri bulunmaktadır. Bu odanın tavanı da üçgen şeklindedir.

Kastamonu’nda arkeolojik ve tarihsel verilerden doğan netice itibariyle bir Phryg kültürünün etkisi, bu etki neticesinde kaya mimarisinde Evkaya Mezarları, kaya mezarları, libasyon çanakları ve törenlere yönelik açık alanların kullanıldığı ve kaya mezar anıtları bir mezardan ziyade mimari birimleri ile açık hava tapınım alanı olarak değerlendirildiği görülmektedir.