16.04.2003 tarih ve 4848 sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun gereğince kuruldu. Müdürlüğe bağlı birimler, sırasıyla Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü, Erzurum Müze Müdürlüğü, Restorasyon ve Konservasyon Bölge Labaratuvar Müdürlüğü, İl Halk Kütüphanesi Müdürlüğü, Kültür Merkezi, Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü, Resim Heykel Müzesi ve Galerisi Müdürlüğü şeklindedir.

Müdürlük tarafından Erzurum’da belirlenmiş olan turizm türleri inanç turizmi, kış turizmi, kültür turizmi, termal turizm ve doğa turizmidir. İl Müdürlüğü’nün resmi internet sitesinde Erzurum ili kültür turizmi envanterinde Çobandede Köprüsü, Cennetzade Hanı, Gümrük Hanı, Hacılar Hanı, Komesli Han, Hacıbekir Kervansarayı, Karasu Han, Dikyar Hanı, Kırkçeşme Hamamı, Murat Paşa Hamamı, Şeyhler Hamamı, Tahta Hamamı, Lala Mustafa Paşa Hamamı, Erzurum Hamamı, Çifte Göbek Hamamı, Hanım Hamamı, Saray Hamamı, Boyahane Hamamı, Orta Bahçe Mahallesi Hamamı, Ziya Paşa Hamamı, Erzurum Kalesi İç Kale, Erzurum Arkeoloji Müzesi, Türk-İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi (Yakutiye Medresesi), Atatürk Evi Müzesi, 23 Temmuz Erzurum Kongre Binası Resim Heykel Müzesi ve Galerisi, Erzurum Tabyaları bulunmaktadır.

Müdürlük tarafından yürütülmekte olan önemli projeler şu şekildedir: Türkiye’nin dört büyük Arkeoloji Müzesinden biri olarak hizmet verecek olan Arkeoloji Müzesi oluşturulması, Çağlayan Şehitliğinin düzenlenmesi çalışmaları, Türkiye’de sadece üç ilde yapılacak olan bir milyon doküman kapasiteli merkez kütüphane projesi kapsamında kütüphane yapımı, Yaklaşık 2500 yıllık tarihe sahip olan Erzurum Kalesi’nin restorasyonu, Kültürümü ve Tarihimi Öğreniyorum projesiyle öncelikle dezavantajlı gruplara (engelliler, yoksullar, yetimler, kadınlar, çocuklar, şehit ve gazi yakınları) konferanslar, paneller, sinema, tiyatro vb. etkinlikler ile bağlama, gitar, ney, keman, vurmalı çalgılar, resim ve halk oyunları kursları açılması ve bu alanlarda gelişmelerini sağlamak için faaliyetler düzenlenmesi.