De Carbognano, Cosimo Comidas

Seyyah ve Seyahatname Seyyah

(1749 - 1814(?))

İstanbul’da yaşamış Ermeni Kökenli bir müelliftir. Hayatı hakkında pek az bilgi vardır. Cosimo Comidas de Carbognano’nun asıl adı Kozmas Kömürciyan’dı. Babası Sicilya Krallığı İstanbul elçiliğinde tercümanlık yapmış olan Hovannes Kömürciyan (ö. 1763) olup Kömürciyan olan soyadını Carbognano olarak değiştirdi. Cosimo Comidas de Carbognano öğrenimini İtalya’da tamamladı, ardından İstanbul’daki Napoli sefirinin ressamı olarak işe başladı. 1781-1786 yılları arasında İspanya elçiliği tercümanı olarak görev yaptı. Cosimo Comidas de Carbognano 1802-1813 tarihleri arasında Pera’daki Dil Oğlanları Okulunda Türkçe ve İtalyanca öğretmenliği yaptı. Tahminen 1814 yılında vefat etti. Vefat ettiği yer ve kabri hakkında net bilgi bulunmamaktadır.

Kendisi İstanbul’daki Bizans döneminden kalma eski eserlerin ve bazı büyük Türk yapıtlarının tasvirlerini çizdi. Yaptığı çalışmalar büyük beğeni topladı ve çeşitli madalyalar ve ödüllerle taltif edildi. Bunlardan biri de Papa VII. Pius tarafından verilen Chevalier rütbesidir.

Cosimo Comidas de Carbognano üç adet İtalyanca eser neşretti. En önemli eseri 1794’te İtalya’nın Bassano şehrinde yayımlanan Descrzione Topografica Dello Stato Presente di Canstantinopoli (İstanbul’un Bugünkü Durumunun Topografik Tasviri) isimli eseriydi. Bu eser 80 sayfadan müteşekkil olup 13 bölüm ve 26 kısma ayrıldı. Yine 1794’te Roma’da Primi Principi Della Gramtica Turca, Ad Uso Dei Missionari Apostolici di Costantinopoli (İstanbuldaki Apostolik Misyonerlerin İstimali için, Türkçe Gramerinin Başlıca Kuralları) isimli 742 sayfalık dil bilgisi kitabını yayımlayarak kitabını Filistin Piskoposu Kardinal Leonardo Antonelli’ye (1730-1811) sundu. Son eseri ise Ristretto Vita e Martirio del Servo di dio d. Cosmo de Carbognano’dur (Allah’ın Kulu Der Komidas Kömürciyanın Ömrünün ve Şahadetinin Özeti). Kırk sayfadan oluşan bu eser ise 1807 yılında Roma’da basıldı. Eser, Fransa’nın İstanbul maslahatgüzarı Pietro Maria Ruffin’e ithaf olundu.

Cosimo Comidas de Carbognano XVIII. Yüzyılın Sonunda İstanbul adlı eserinde, İstanbul hakkında kısa ve doğru bilgi vermek amacıyla yazılmış tarihsel topografya tasvirlerini barındırmaktadır. Eserde İstanbul’un konumu, iklimi, tarihi mahalleleri, semtleri hakkında kısa bilgilerin yanı sıra Kız kulesi, Ayasofya Camii, Yerebatan Sarnıcı, Süleymaniye Camii, Valide Sultan Camii, Galata Kulesi, Burgaz Su Yolu gibi eserler hakkında yazarın yapmış olduğu çizimler mevcuttur.

Yararlanılan Kaynaklar

Duman, M. (1995). Türkiye Türkçesinin Tarihi Kaynaklarından Carbonano’nun Grameri ve İmla Telaffuz İlişkisi Bakımından Önemi, İlmi Araştırmalar Dergisi, 1: 95-106; Pamukciyan, K. (1993). 18. Yüzyılın Sonunda İstanbul. İstanbul: Eren Yayıncılık; Yaşar, A. (2013). İstanbul Hanları: 18. Yüzyıl Sonu ve 19. Yüzyıl Başı. İçinde; I. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu (ss. 511-524). İstanbul: 29 Mayıs Üniversitesi-İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları.