Bureau International des Expositions / Uluslararası Sergiler Bürosu

Etkinlik Fuar Yurtdışı Kurum-Kuruluş

(Paris 1928 - )

Büyük çapta değişimleri ortaya çıkaran Sanayi Devrimi, fuar kavramının yaygınlaşarak gelişiminde önemli faktörlerden biri oldu. Bu süreçte teknolojinin ilerlemesiyle birlikte yeni buluşların, bilimsel çalışmaların, geliştirilen makine ve teçhizatların bir merkezde sergilenerek ulusal ve uluslararası platformlarda tanıtılması ve bu yeniliklerin teşvik edilmesi gereksinimi doğdu. Sanayi Devrimi ile gerçekleşen bu yenilikler neticesinde XIX. yüzyılın son yarısında Dünya Fuarları ismiyle yeni bir fuar olgusu ortaya çıktı ve ilk kez 1851 yılında Londra’da düzenlendi. Bu tarihten sonra birkaç yıl arayla sayıları artarak Avrupa ve Amerika’da düzenlenmeye devam etti. Fuar ve sergilerin uluslararası bir boyut kazanarak sayılarının hızla artması nedeniyle ortak bazı önlemlerin ve kararların alınması gerekliliği ortaya çıktı. Güvenilir bir ortamda belirli kurallar çerçevesinde sergilerin düzenlenme sıklığını ve süresini belirlemek, yaşanabilecek antlaşmazlık ve çatışmalara engel olmak ve sergilerin verimliliğini arttırmak gibi amaçlarla 1928 yılında 31 ülkenin ortaklığında Paris’te imzalanan bir sözleşme ile Uluslararası Sergiler Bürosu (Bureau International des Expositions) kuruldu. Türkiye’nin 10 Eylül 2004 tarihi itibariyle üye olduğu kuruluşun günümüzde 170 üyesi bulunmaktadır.

Büroya üye her bir ülke, kendi hükümetleri tarafından atanan en fazla üç delege ile büronun karar alma sürecinde ise Genel Kurul ve dört komite aracılığıyla temsil edilir. EXPO’nun kalitesini sürekli olarak geliştirmeyi hedefleyen Genel Kurul, karar verme organı ve kuruluşun temsilci birliğidir. Üye her ülkenin bir oy hakkı vardır ve müzakereler yalnızca oy kullanma hakkı bulunan ülkelerin üçte ikisi mevcut olduğunda geçerlidir. Başlıca işlevleri ise, gelecekteki EXPO’ların sunucularını seçmek, organizasyon sürecine ilişkin düzenlemeleri tartışmak, kabul etmek ve yayınlamak, büro bütçesini, iletişim stratejisini ve iç tüzüğü onaylamak, her komitenin üyelerini ve başkanını seçmek, Genel Sekreteri atamak ve gerektirse 1928 Sözleşmesini değiştirmektir. Genel Kurula, üye ülkelerin delegelerinden iki yıllığına gizli oyla seçilen Genel Kurul Başkanı başkanlık eder. Başkan, uygun görülürse iki yıl daha görev yapmak üzere yeniden seçilebilir. Üye ülkelerin temsilcileri yılda iki kez dört farklı komitede toplanır. Komiteler, faaliyetler ile ilgili farklı konularda çalışmalar yürütmekte ve Genel Kurula rapor vermektedir. Komitelerin tüm teklifleri Genel Kurulun onayına sunulur. Her komitenin başkanı, üye ülkelerin delegeleri arasından iki yıllığına seçilir ve gerek görülürse iki yıl daha görev yapmak üzere tekrardan seçilebilir. Komitelerin başkanları, aynı zamanda Büro Genel Kurulu Başkan Yardımcılığı görevini de üstlenirler.

Büro himayesinde özel temalı fuarlar (Uluslararası Özellikli Sergi), genel temalı fuarlar (Dünya Sergisi), Uluslararası Botanik Sergisi (International Horticultural Exhibition) ve Milano Sergisi (Milan Triennial Exhibition of Decorative Arts and Modern Architecture) olmak üzere dört temel EXPO düzenlenmektedir. Türkiye’de ise büro, daha çok EXPO organizasyonlarıyla bilinmektedir. EXPO, exposition kelimesinin kısaltması olup evrensel sergi veya fuarları ifade etmektedir. Türkiye’de ise Dünya Sergisi ya da Dünya Fuarı olarak da adlandırılabilmektedir. Bu kapsamda düzenlenen fuarlarda teknoloji, yenilik, çevre ile uyum gibi genel bir konsepte, pek çok ülkeden farklı türde çalışmalar ve projeler birlikte sergilenmektedir. Her beş yılda bir Dünya Sergisi, her iki Dünya Sergisi’nin ortasında da özel bir konu başlığıyla Uluslararası Sergi düzenlenmektedir. Bu sergiler, üç ila altı ay boyunca açık kalmakta ve bu süre zarfında bulunduğu şehir, bölge ve organizasyonun düzenlendiği ülkeye olumlu katkılar sunmaktadır. Bu etkinlikler, ticari bir özellik taşımayan, farklı ülkelerden çeşitli alanlardaki ürünleri içeren, asıl amacı geleceğe dönük yenilikçi ve farklı fikirler ile farklı bakış açıları sunmak olan eğitim odaklı ve daha uzun süreli organizasyonlardır.

Büro, 1960 yılından itibaren Uluslararası Botanik Sergisi’nin organizasyonunu Uluslararası Bahçe Bitkileri Üreticileri Birliği’nin desteği ile üstlenmiştir. Süsleme sanatları ve modern mimari temasıyla üç yılda bir açılan Milano Sergisi’nin düzenlenmesinden de büro sorumludur.

Uluslararası etkinliklere ve EXPO’lara ev sahipliği yapan şehirler bu sayede hem bir marka haline gelmekte hem de anıt değere sahip yapılara kavuşmaktadır. Paris’teki Eiffel Kulesi, Brüksel’deki Atomium, Lizbon’daki Vasco de Gama Köprüsü bu yapılara örnek verilebilir. Ayrıca, büronun organize ettiği fuar ve sergiler şehrin altyapı hizmetlerinin gelişimine katkı sağladığı gibi uluslararası imajına da olumlu katkı yapmakta ve uzun vadede gerçekleştirilmesi planlanan şehir politikalarının hayata geçirilmesini kolaylaştırmaktadır. Bu yapılar ve sergiler, fuar sonrasında da turizm açısından bulunduğu şehre artı bir değer katarak ülke ekonomisine katkı sunmaya devam etmektedir.

Büronun temel amacı, ticari ürünlerin pazarlanmasından ziyade, ülkelerin kültür, tarih ve sahip oldukları varlıklarını tanıtarak, dünyanın geleceğine yönelik tasarım, fikir veya projelerin sergilenmesidir. Ayrıca bilimsel ve kültürel birikimlerin paylaşılarak yeni iş birliklerinin geliştirilebilmesine olanak sağlaması ve uluslararası boyutta sosyokültürel gelişime katkı sunması da diğer öncelikli hedeflerindendir. Ayrıca, sergi ve fuarların ev sahibi ülkenin/şehrin tarihi ve kültürel dokusuna uygun olmasına da dikkat ederek EXPO’ların hangi ülke ve şehirlerde yapılacağına onay veren merkez konumundadır. Bunların dışında gelecekteki EXPO’lara ev sahipliği yapacak aday ve ev sahibi ülkelere etkinlik yönetimi, ulusal ve uluslararası marka ve kamu diplomasisi konularında destek vermektedir. Dünyanın üçüncü en büyük organizasyonu olarak, ülkenin yurtdışında ciddi manada tanıtımına katkı sunarak yeni yatırımlara olanak sağlaması, daha çok turist çekmesi, kurulan fuar merkezlerinin EXPO’ dan sonra da farklı amaçlarla istihdam ve gelir imkânı sunmaya devam etmesi gibi sebeplerle BIE, ülkeler ve şehirler için önemlilik arz etmektedir. Ayrıca, sosyo-kültürel ve eğitimsel yönüyle hoşgörü ortamı içerisinde insanlığın gelişiminde öncü rol oynaması açısından da önemli bir kuruluştur.

Yararlanılan Kaynaklar

Auerbach, J. A. (1999). The Great Exhibition of 1851: A Nation on Diplay. Londra: Yale Üniversitesi; Mardan, B. (2000). 19. Yüzyılda Evrensel Sergiler, Yapı 225(11): 56-66; Mattie, E. (1998). World’s Fairs. New York: Princeton Architectural Press; Rydell, R. W. (1993). World of Fairs: The Century of Progress Expositions. Londra: The University of Chicago Press.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Linden, G. ve Creighton P. W. (2014). A Guide to the Planning, Organization, Design, and Operation of World Expositions, http://www.theexpobook.com/TheExpoBook-ch1.pdf, (Erişim tarihi: 25. 08. 2020).