Britanya Mutfağı

Gastronomi Dünya Mutfağı

Birleşik Krallık mutfağı, İngiliz, Galler ve İskoçya’yı kapsar. Bu bölgelerin her biri zengin ve çeşitli bir tarihe ve kültüre sahiptir ve böyle değişik bölgelerinin oluşu da mutfak geleneklerinin ve yiyecek çeşitliliğini açıklamaktadır. Bunun yanı sıra bu bölgelere olan istilalar ve İngiliz İmparatorluğunun kolonileri nedeniyle Britanya mutfağında bu faktörlerin etkileri de görülmektedir.

Günümüzden yaklaşık 2.000 yıl önce, Julius Caesar’ın Kent şehrine ayak basmasıyla Romalılar'ın istilasına uğrayan İngiltere’ye böylece yeni ürünler de gelmeye başladı. Romalılar adaya kiraz, ısırgan otu, lahana ve bezelye, gibi ürünleri getirdi, ayrıca bu mahsullerin yetiştirilmesini geliştirdi. Bunun yanı sıra, Romalılar'ın iyi bir yol inşaatçısı olmaları, bu ürünlerin ada çapında kolayca taşınmasını ve bu ürünlerin kullanımının tüm bölgelere yayılmasını sağladı. Vikinglerin istilası sonrası, balık tütsüleme ve kurutma teknikleri Britanya mutfağının bir parçası oldu ve halen günümüzde İngiltere ve İskoçya’nın kuzey doğu kıyılarında tütsülenmiş ringa balığı üretimi yaygındır.

Kolonileşmenin de Britanya mutfağındaki etkisi oldukça büyüktür. Doğu ülkelerinden getirilen yiyecek ve baharat Britanya mutfağını büyük ölçüde etkiledi. Getirilen baharatlara öylesine önem verildi ki özellikle zengin olan aristokrat kesimi bu baharatları Spicery denilen küçük çekmeceli tahta dolaplarda saklıyorlardı. İmparatorluk büyüdükçe ada mutfağı yeni tatlar ile tanışmaya başladı. Bir Hint yemeği olan Khichri’nin bir değişik yorumlaması olan ve pirinç, füme balık, haşlanmış yumurta, maydanoz ve limon suyu ile yapılan Kedgeree, ilk olarak Doğu Hindistan Şirketi üyeleri tarafından İngiltere’ye getirildi ve on sekizinci ve XIX. yüzyıllardan beri İngiliz kahvaltı masasında geleneksel bir yemek olarak yer almaktadır.

İmparatorluğun yükselişe geçtiği Tudor döneminde, ticaretteki artış ve Karayip’lerden gelen şeker, Güney Amerika’dan gelen kahve ve kakao ve Hindistan’dan gelen çay gibi yeni yiyecekler adaya girmeye başladı.

Akşamüstü beş çayı ile ünlenen ülkeye, çay ilk olarak Doğu Hindistan Şirketi tarafından getirildi. Ancak daha ziyade erkeklerin içtiği çayın popüler hâle gelmesi, özellikle de kadınlar arasında, 1660’larda Kral Charles II ve eşi Portekizli Catherine de Braganza tarafından gerçekleştirildi. Kadınlar için ilk çay dükkânı 1717 yılında Thomas Twining tarafından açıldı ve yavaş yavaş çay dükkânları İngiltere genelinde çayların içilmesini herkese açık hâle getirdi. İkindi çayı Afternoon Tea kavramı ise ilk olarak 1840 yılında, Kraliçe Victoria’nın onur nedimesi olan Bedford Düşesi Anna tarafından yemek aralarında acıktığı için başlatıldı ve gelenek haline dönüştürüldü. Geleneksel ikindi çayında, çeşitli sandviçler, krema ile servis edilen scones adı verilen çörekler, kek ve hamur işleri servis edilmektedir.

İskoçya bölgesi ise daha ziyade çorbaları ve koyun veya dana ciğer ya da yüreği ile yapılan ve haggis adı verilen yahni yemeği ile ünlüdür. İskoç bölgesinin Shortbread adı verilen kurabiyelerinin, XVI. yüzyılın ortalarında önceleri kimyon tohumu ile tatlandırılmış ince, gevrek, tereyağlı bir kurabiye olan Petticoat Tails’e çok düşkün olduğu söylenen İskoç Kraliçesi Mary’ye atfedildiği söylenir. Aslında bu kurabiyenin hikayesi Ortaçağda “bisküvi ekmeği” ile başlar. Ekmek yapımından kalan hamur, kurutulur ve iki kez pişirilmiş anlamına gelen bisküvi olarak adlandırılırdı. Zamanla ekmek hamurunun içindeki mayanın yerini tereyağı aldı ve bisküvi ekmeği kurabiye haline geldi.

Ülkedeki en yaygın yemeklerinden biri de, genellikle beyaz etli olan morina, mezgit gibi balıklardan yapılan kızartılmış balık ve patates kızartmasıdır ve bezelye püresi ile servis edilir. En bilinen geleneksel yemeklerden bir diğeri de, genellikle ailelerin Pazar günleri bir araya gelerek yedikleri geleneksel fırında kızartılmış et ve Yorkshire Pudding’dir. Yorkshire Puding üzerine et suyu dökülerek servis edilen ekmeğe benzer bir hamurdur. Ülkede en sevilen tatlılar elmalı turta çeşitleridir. Belgelenmiş olan ilk elmalı turta tarifinin 1381’de İngiltere’de yazıldığı ve içinde elma dışında incir, kuru üzüm, armut, safran olduğu söylenir. Hamurun elmaların üzerine ufalanarak konduğu Apple Crumble’ın ise daha karmaşık elmalı turta tariflerinin yerine İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere’de ortaya çıktığı bilinmektedir. Bu tatlı custard adı verilen yoğun krema ile servis edilmektedir.

Çoğunlukla çiftçi, taş ocağı işçisi, kömür madencisi ve balıkçı olan Galler bölgesinde ise bölgedeki kuzular dünyaca ünlüdür. Galler bölgesi Perl Las ve Black Bomber gibi ödüllü geleneksel peynirleri ile ünlüdür.

Yararlanılan Kaynaklar

Edington, S. (2018). Classic British Cooking. Londra: Pavilion Books; Panayi, P. (2010). Spicing Up Britain: The Multicultural History of British Food. Londra: Reaktion Books; Phillps, B. (2006). Herb Gardens and Tea: A Tour of Gardens in England, Scotland and Wales and Where to Get Traditional and Herbal Teas Nearby. Londra: Margaretta Books; Walton, J. K. (1994). Fish and Chips, and the British Working Class. Londra: Leicester University Press.