Belkısana (Hısta) Kaplıcası

Konaklama Tesisi Termal Tesis - Kaplıca

Şırnak’ın Güçlükonak ilçesine bağlı ilçe merkezine 10 kilometre uzaklıkta yer alan Düğünyurdu Köyü sınırlarında, köyün 250 metre batısındaki Dicle Nehri kıyısında yer almaktadır. Kaplıca suyu bir kaya yarığından çıkmakta ve 15 metre yükseklikten bir havuza dökülmektedir. Bölgenin en yüksek ısılı sıcak su kaynağıdır.

Şırnak’a bağlı bir ilçe olan Güçlükonak, doğusunda Şırnak Merkez, batısında Mardin ili Dargeçit ilçesi, güneyde İdil ilçesi, kuzeyinde ise Eruh ilçesi ile çevrilidir. Deniz seviyesinden 950 metre yüksekliktedir. Şırnak il merkezine 70 kilometre uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 550 k metrekaredir. Doğuda ve nehrin hemen kıyısındaki 30–40 metre yükseklikte bir terasta olan Hısta kaplıcasının suları killi sedimentlerden meydana gelen temel üstünde konglomeralarla (15 kilometre) kalkerlerin üzerindeki karasal kalkerler arasından gözükmektedir. Kaynaklar faydan gelen juvenil özellikte olan sulara sahiptir. Su sıcaklığı 63 ºC, debisi 7 l./sn.’dir.

Refik Saydam Merkez Hıfzısıhha Enstitüsü’nün kaplıcaya ait 19.9.1964 tarihinde 2.523 sayılı tahlil raporu göre suyun litresinde 782 mgr., kükürtlü hidrojen bulunmaktadır. Kimyasal sınıflandırmaya göre termal kaynak suyu sülfat (yüzde 64,54 milival), klorür (yüzde 22,94 milival), kalsiyum (yüzde 66,53 milival), magnezyum (yüzde 23,08 milival) ve hidrojen sülfürlü (273,5 mg./l.) içeren sular sınıfına girmektedir. Fiziksel sınıflandırması ise hipertermal (63 ºC), hipotonik (32,77 milimol/l.) termal sudur. Ph değeri 6,9 ve toplam mineralizasyonu 1,36 mg./l.’dir. Toprak kalevili kloro sülfate (tuzlu ve acı) ve kükürtlü olan bu suların total mineralizasyonu bir gramın biraz üzerindedir. Hipertermalite gösterir.

Dış uygulamalarda sedatif ve anti enfeksiyöz etki beklenir. Bir kısım romatizmal sendromlarda ve üst teneffüs yollarının kronik hastalıklarıyla, serpintileme, koklama ve banyosu ile dermatozlarda, romatizma hastalıklarında, nevralji, nevrit, kırık sekelleri, kadın hastalıkları ve kronik sendromlarında endikasyon kazanırlar. Banyo uygulamaları şeklinde inflamatuvar romatizmal hastalıkların tedavisinde (romatiod artrit, ankilozan spondilit) kronik dönemlerinde; kronik bel ağrısı, osteoartrit gibi noninflamatuvar eklem hastalıklarının tedavisinde tamamlayıcı tedavi unsuru olarak, ortopedik operasyonlar, beyin, sinir cerrahisi sonrası gibi uzun süreli hareketsiz kalma durumlarında mobilizasyon çalışmalarında, kronik dönemlerdeki seçilmiş nörolojik rahatsızlıklarda, cerebral palsy gibi hastalıkların tedavisinde, rehabilitasyon amacıyla, stres bozukluğu, ve spor yaralanmalarında tedavi unsuru olarak kullanılabilir. Su, kalsiyum sülfürlüdür. Türkiye’nin en değerli kükürtlü suyu sayılır. Banyo sırasında devamlı olarak kükürt bulunur. Kükürt kokusu çok uzaklardan duyulur. Analiz sonuçlarına göre bu suda yüksek radyoaktivite olduğu görülmüştür.

Ayrıca kaplıcanın, fıtık, bel ağrıları, akrep sokmalarına karşı tedavi gücünün yüksek olduğu ilgili kişiler tarafından belirtilmektedir. Hısta Kaplıcası, suyu sülfürlü, sodyum, kalsiyum sülfatlı sular grubundadır. Orta düzeyde demir mevcuttur. Tortusu bulunduğundan ancak kaynakta içilebilir. Diüretik tesiri vardır. İçinde kükürtlü hidrojen bulunduğundan içmede çok ihtiyatlı davranılmalıdır.

Kaplıcanın tıbbi faydası yanında yöre halkı tarafından mitolojik açıdan da önemi bulunmaktadır. Hz. Süleyman tarafından Sebe Melikesi Belkıs’a hediye edildiği rivayet edilen Hısta Kaplıcasının, dibinde Hz. Süleyman’ın ayak izinin bulunduğuna inanılmaktadır. Ayrıca kaplıcayla ilgili diğer bir inanış ise çocuk sahibi olmayan ailelerin bu kaplıcada dertlerine çare bulduğu, buraya gelinerek çocuk sahibi olunabildiğidir. Kaplıca sayesinde çocuk sahibi olduğuna inanan aileler eğer erkek çocukları olursa Süleyman, kız olursa Belkıs ismini vermektedir.

Kaplıcada erkeklere ve kadınlara ait olan iki adet hamam mevcuttur. Kaynak kaptajı iki hamam arasındadır. Kaptaj, Dicle Nehri seviyesinden 30–40 metre yüksekte olup, 3x1,5 metre boyutunda ve 50 santimetre derinliğindedir. Bu kapitaja gelen üç kaynak birleşerek hamamlara doğru akıtılmaktadır. Günümüzde ise kaynak, yeni yapılan havuza borularla gelmektedir.

2005 yılında yapımı tamamlanan modern kaplıca tesisleri konaklama ve dinlenme yerleri Osmanlı tarihi kültürüne uygun bir şekilde kubbeli inşa edilmiştir. Bölge vatandaşının yıllardır sağlıksız bir ortamda kullandığı kaplıca yapılan bu modern tesisle yeniden hayat buldu. Hizmete açılan modern tesis sayesinde konaklama, yeme-içme sorunu karşılanmıştır. Kaplıcada 75 oda (12 süit, bir özel), 200 yatak bulunmaktadır. Kadınlar ve erkekler için ayrı ayrı olmak üzere iki jimnastik salonu, yüzme havuzları, iki sauna, iki buhar odası, iki Türk Hamamı, kafe ve restoran bulunmaktadır. Ayrıca kaplıca bölgesinde sekiz adet pansiyon bulunmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Akbulut, İ., Ügü, E. ve Dilemre, A. (2000). Türkiye Termal ve Mineralli Sular Envanteri (Şırnak), Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), Derleme Rapor No: 10371 (Yayınlanmamış); Akkuş, İ., Akıllı, H., Ceyhan, S., Dilemre, A. ve Tekin, Z. (2005). Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), Envanter Serisi: 201; Baba, A., Akkuş, İ., Şaroglu, F., Özel, N., Yeşilnacar, M., Nalbantçılar, M., Demir, M., Gökçen, G., Arslan, Ş., Yazdani, H., Kuzgunkaya, E. ve Dursun, N. (2015). Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki (GAP) Jeotermal Kaynakların Hidrojeokimyasal Özellikleri, III. Jeotermal Kaynaklar Sempozyumu https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/d5f76228913862c_ek.pdf, (Erişim tarihi: 14.12.2019); Ertuğrul, Ö. F. ve Kurt, M. B. (2009). Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yönünden Değerlendirilmesi, 5. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu, http://www.emo.org.tr/ekler/f7e78ec76c2c19b_ek.pdf (Erişim tarihi: 14.12.2019); Özel, N. ve Bekişoğlu, Ş. (2002), Güneydoğu Anadolu Bölgesi Termal Su Kaynaklarının Seracılık ve Termal Turizmde Değerlendirilmesi. Ankara: ÇESAV (Çevre, Eğitim, Sağlık ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı) Yayını, No:1.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Akbulut, İ., Ügü, E. ve Dilemre, A. (2000). Türkiye Termal ve Mineralli Sular Envanteri (Şırnak), Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), Derleme Rapor No: 10371 (Yayınlanmamış).