Balıkesir Basın Müzesi

Müze

(Karesi, Balıkesir, 2013 - )

Balıkesir’in Karesi ilçesi Karesi Mahallesi Kaya Sokak’ta iki katlı Paşa Konağı’nda yer almaktadır. Balıkesir Gazeteciler Cemiyeti’nin (BGC) teşebbüsleri ile 2012’de Balıkesir Valiliği nezdinde yapmış olduğu girişimler sonucunda mülkiyeti Özel İdare’ye ait olan Paşa Konağı, İl Genel Meclisi kararıyla cemiyete tahsis edildi. Balıkesir Gazeteciler Cemiyeti’nce 2013 yılında tadilat çalışmaları tamamlanarak Balıkesir Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi ve Medya Merkezi olarak 10.10.2013 tarihinde hizmete açıldı.

Balıkesir, özellikle Milli Mücadele döneminde, kentte çıkarılan bölgesel nitelikteki Karesi, Ses, Doğru Söz ve İzmir’e Doğru gazeteleri vasıtasıyla Mücadele’nin örgütlenmesi ve propaganda ayağının oluşturulmasında çok önemli bir merkezdir. Ayrıca sonraki dönemde Türk basın tarihinin önemli kilometre taşlarından Hasan Basri Çantay, Mustafa Necati Bey ve sayısız ünlü gazetecinin Balıkesir’de yetişmiş olması Basın Müzesi fikrinin temelini oluşturdu. Müzede Türk gazetecilik tarihinin ilk örneği olan ve 1831’de İstanbul’da yayıma başlayan Takvim-i Vakayi Gazetesi ile basın tarihinin ilk basamakları ile ilgili önemli belgeler ve orijinal gazete nüshaları, Latin harflerine geçiş ve günümüze kadarki gelişmelere kadar birçok malzeme sergilenmektedir.

Balıkesir Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi ve Medya Merkezi sekiz ayrı odadan oluşmaktadır. Bu odalara Milli Mücadele’nin simge isimleri arasında yer alan o dönemde Balıkesir’de yayımladıkları gazetelerle halkın aydınlanmasını sağlayan Hasan Basri Çantay ve Mustafa Necati Bey başta olmak üzere Balıkesir basınına önemli katkıları bulunan cemiyetin kurucu isimlerinden Cevdet Demiray, Münir Yenal, Cahit Albayrak, Ekrem Balıbek ve M. Reşit Kıpçak ile Öldürülen Gazeteciler Odası isimleri verildi. Bu odalarda Balıkesir basın tarihine önemli katkıları bulunan şahsiyetlerin anı eşyaları da sergilenmektedir.

Basın Müzesi’nde cemiyetin ilk Kurucu Başkanı Cevdet Demiray adına oluşturulan Tipo bölümünde tipo baskı için kullanılan aletler, kurşun sayfa örnekleri, 1895 tarihini taşıyan “el pedalı” görülmektedir. Müzenin bahçesinde kurşundan satırlar hâlinde harf dökmeye yarayan bir Entertip (İntertype) dizgi makinesi vardır. Balıkesir’de 1990’lı yılların başına kadar yerel gazeteler tarafından kullanılan Entertip adlı makina, elle dizgiden sonraki teknolojidir.

Balıkesir’de yayımladığı Ses Gazetesi ile halkı aydınlatan Hasan Basri Çantay anısına oluşturulan kütüphanede, gazetecilik ve basım tarihine öncelikli olarak yer verildi. Gazete ve dergi ciltlerinin yanı sıra, çok sayıda kitabın da yer aldığı Kütüphane ve Dokümantasyon Merkezi, medya ve basın konularını (tarih, sosyal, ekonomik, eğitim, kültür, iletişim vb.) bütün yönleriyle inceleyen yayınları toplamakta ve bu konularda araştırma yapanlara hizmet vermektedir.

Balıkesir’de yayımladığı İzmir’e Doğru Gazetesi ile Kuva-yı Milliye Hareketine destek veren Mustafa Necati Bey adına oluşturulan Eğitim Salonu’nda, Basın Müzesi ve Balıkesir Basın Tarihi hakkında sinevizyon eşliğinde bilgilendirme yapılmaktadır. Ayrıca salon kuruluşların basın toplantıları için de tahsis edilmektedir. Balıkesir Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi bahçesi mayıs ve eylül ayları arasında sanatçıların eserlerini sergilemelerine imkân tanıyan Sanat Galerisi olarak hizmet vermektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

http://balikesirbasinmuzesi.gen.tr/tarihce.html, (Erişim tarihi: 09.12. 2019); https://balikesir.ktb.gov.tr/TR-90611/muzeler.html, (Erişim tarihi: 09.12.2019); Balıkesir Büyükşehir Belediyesi (2017). Basın Müzesi. Balıkesir: Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Demir, R., Duyar, H. ve Mutaf, A. (2013). Balıkesir Basın Tarihi (1886’dan 2013’e Yolculuk). Balıkesir: Balıkesir Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.