Ada çayı, ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasına ait, bilimsel adı Salvia officinalis olan, yaprakları aromatik, çok yıllık bir bitkidir. Türkiye’de özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde doğal olarak yetişen bu bitki, halk arasında “dişotu”, “meryemanaotu” ya da “salvia” olarak da bilinir. Ada çayının kullanımı, Antik Yunan’dan Roma’ya, Osmanlı’dan günümüze kadar uzanan derin bir kültürel geçmişe sahiptir. Anadolu’da geleneksel halk hekimliğinde “her derde deva” olarak tanımlanan ada çayı, aynı zamanda Osmanlı saray mutfağında da şifalı içecekler arasında yer almıştır.

Ada çayı hazırlanırken genellikle taze ya da kurutulmuş yapraklar kullanılır. Kaynamış suyun içine birkaç yaprak eklenerek yaklaşık 5-10 dakika demlenmesiyle elde edilen bu içecek, hem hoş kokusu hem de buruk tadıyla bilinir. Demleme işlemi porselen ya da cam demliklerde yapılmalı; kaynatılmamalıdır, aksi halde içeriğindeki uçucu yağlar zarar görebilir. İdeal sunumda ada çayı, tercihen bal ve limon dilimi ile servis edilir. Bazı bölgelerde, ada çayına nane veya kekik gibi aromatik otlar da eklenerek yöresel çeşitlilik sağlanmaktadır.

Ada çayı genellikle kış aylarında grip ve soğuk algınlığına karşı koruyucu bir içecek olarak tüketilir. Antiseptik, antiinflamatuar ve antioksidan özellikleri ile bilinen bu bitki, ağız ve boğaz enfeksiyonlarında gargara olarak da kullanılabilir. Aynı zamanda sindirimi kolaylaştırıcı, terletici ve sakinleştirici etkileri nedeniyle geleneksel halk tıbbında sıklıkla başvurulan bir bitkidir.

Ada çayı günümüzde hem bireysel ev tüketiminde hem de ticari amaçla üretilen bitki çayı markalarında yaygın biçimde kullanılmaktadır. Organik ve yerel ürünlerin öne çıktığı kahve dükkânlarında, doğal ürünler satan aktarlarda ve sağlıklı yaşam restoranlarında ada çayı, özgün bir içecek alternatifi olarak menülerde yer almaktadır. Ayrıca kurutulmuş yaprakları, baharat olarak bazı Akdeniz mutfağı yemeklerinde aromatik lezzet vermesi amacıyla kullanılır.

Ada çayı, kültürel açıdan da önemlidir. Özellikle Ege Bölgesi'nde misafirlere ikram edilen ada çayı, “şifa dileği” anlamı taşır. Nazara karşı yakılarak tütsü şeklinde kullanılması da halk inançları arasında yer almaktadır. Ada çayının, kadınların doğurganlık dönemlerinde destekleyici olduğuna dair geleneksel inançlar da Anadolu'da yaygındır.

Türkiye’de Salvia fruticosa türüne ait ada çayı, “Muğla Adaçayı” adıyla coğrafi işaret almış ve tıbbi-aromatik bitkiler grubunda Mahreç İşareti ile Muğla iline tescillenmiştir. Bu tescil, hem ürünün ekonomik değerini hem de kültürel mirasını korumayı amaçlamaktadır.

Günümüzde edebiyatta da ada çayına rastlanmaktadır. Türk şiirinde “bir fincan adaçayı eşliğinde sohbet” imgeleri, sıcaklık, şifa ve samimiyet kavramlarını çağrıştıran anlamlarla kullanılır. Bu yönüyle ada çayı yalnızca bir içecek değil, aynı zamanda kültürel belleğin ve toplumsal hafızanın da bir parçasıdır.